1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars (No Ratings Yet)
Загрузка...
826 views

История Хара-Алданской сельской библиотеки

Таатта улууһун
Хара-Алдан олохтоох библиотеката.



Нэһилиэккэ 1938 сыллаахха 100 иһинэн кинигэлээхааҕар балаҕан аһыллыбыт.


Аа5ар балаҕаҥҥа үлэлээбиттэрэ:

1938–1939 сс.            Крылова (Максимова) Татьяна Константиновна

Дедюкин Николай Ионович

Старостин Гаврил Егорович

1947 – 1950 сс.          Винокуров Иннокентий Иванов

Слепцов Алексей Софронович

1955 с.                            Данилов Николай Константинович

Аммосова Наталья Алексеевна

Дедюкина Елена Николаевна

Никонов Денис Елисеевич

1958 – 1960 сс           Белолюбская (Баланова) Варвара Сергеевна

1960 – 1968 сс.            Андросова Лидия Дмитрьевна

1968 – 2003 сс.            Винокурова Мария Гаврильевна

2003-2021 сс.              Старостина Мария Ивановна

2021 с.                              Никулина Ульяна Ивановна        


Крылова Татьяна Константиновна хаартыската көстүбэтэ. «Кыра үөрэхтээх быһыылаах. Аҕата Крылов Константин Прокопьевич Уус – Таатта5а Байаҕантай нэһилиэгэр холбоһуктааһын саҕана сэбиэт бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит. Икки уол, үс кыыс оҕолоох эбит. Сайдыылаах киһи оҕолорун үөрэттэрбит буолуохтаах», — диэн олохтоох музей үлэһитэ Самсонова М.Н. сабаҕалыыр.


Биирдии – иккилии сыл Дедюкин Н.И., Старостин Г.Е. үлэлээбиттэр.


Старостин Гаврил Егорович. Ааҕар балаҕаҥҥа үлэлээбитин туһунан ахтыбыта баар. Гаврил Егорович кэлин медик идэтин ылан, Томпо улууһугар  Кириэс – Халдьаайыга биэссэринэн үлэлээбит. «СР доруобуйатын харыстабылын Туйгуна» знактаах, ытыктанар үлэһит. Кыра уола биллиилээх художник, элбэх кинигэни иллюстрациялаабыт,  Россия худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ Михаил Старостин, улахан уола научнай институт үлэһитэ, техническэй наука доктора Егор Старостин, Байаҕантай диэн псевдонимнаах поэт.

 

 


Винокуров Иннокентий Иванович– Республика, улуус, биһиги нэһилиэк киэн туттар киһитэ. Ааҕар балаҕаҥҥа үлэлээбитин истиҥник ахтыбыт: Холкуос бэрэссэдээтэллэрин бэлэмниир үөрэххэ барыам иннинэ элбэҕи аахпытым, билбитим кэлин олус туһалаах буолбута диэн.

«Кини республикаҕа «Арктика» холкуос бэрэссэдээтэлин быһыытынан биллибитэ – көстүбүтэ, ситиһиилэммитэ, үлэтэ – хамнаһа үрдүктүк сыаналаммыта. Үлэ Кыһыл Знамята, НоруоттарДоҕордоһуулара уордьаннардаах, Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Булун улууһун Бочуоттаах Гражданина, республиканскай суолталаах персональнай пенсионер», — диэн философ В.В. Винокуров кинигэҕэ суруйбута. Саха республикатыгар «XX-с үйэ чулуу киһитэ» диэн бочуоттаах аатыылбыта.

 


Данилов Николай Константинович туһунан Новгородова Е.Н., Варламова К.П., Винокурова М.Г. ахтыыларыгар:

«Николай Константинович син өр үлэлээбитэ. Кэргэнинээн Моякунова Ааналыын уҥуор олорбуттара. Интеллигентнай баҕайы, анал үөрэхтээх киһи быһыылаах этэ диэн өйдүүбүт. Биир кэмҥэ кинигэлэрин Находкин Баһылайдаах дьиэлэригэр дьааһыктарга уга сылдьар этэ. Онтон кинигэ уларсар этибит. Тааттаҕа биллэр киһи. Кэлин Ытык – Күөлгэ краеведческай музейга үлэлээбитэ».


Аммосова Наталья Алексеевна

Биригэдьииринэн үлэлээбит кэргэнэ Аммосов Н.Е. туһунан эрэ ахтыы баар. «Күөл баһыгар» фермаҕа механизация киллэриитигэр үлэлэспит. Кэлин Уус – Алдан Бороҕонугар олохсуйбуттар.


 Дедюкина Елена Николаевна

«Баайаҕаттан кэлэн үлэлээбитэ. Кэргэн тахсыахтаах киһитэ Николай Илларионович батыһан кэлэн, манна ыал буолбуттара. Кэргэнэ саһыл ферматыгар үлэлээбитэ. Елена Николаевна оскуола оҕолоругар үтүө өйдөбүлү хаалларбыта. Күлэ – үөрэ чаҕылыҥныы сылдьар этэ. Общественнай үлэҕэ сүрдээх көхтөөх этэ», — диэн Е.Н. Новгородова, М.Н. Самсонова кэпсииллэр.


Никонов Денис Елисеевич 

Быстах үлэлии сылдьыбыт. Олохтоох кыыһы кэргэн ылбыт, оҕолоохтор. Кэлин атын сиргэ көспүт.


 Белолюбская (Баланова) Варвара Сергеевна

Анал библиотечнай үөрэхтээх, хас да сыл үлэлээбит, 1960с. диэри. Кэлин Ытык – Күөлгэ Баланов Алексей диэн киһиэхэ кэргэн тахсыбыт.

Хаартыскаҕа: үөһээ эрээккэ хаҥастан бастакы турар, иккис Евдокия Николаевна Новгородова. Аллараа эрээккэ — сельсовет исполкомун председателинэн үлэлээбит Елена Трофимовна Чахова уонна Матрена Степановна Алексеева.

 

 


Андросова Лидия Дмитрьевна

Лидия Дмитрьевна 1960 сылтан 1968 сылга диэри үлэлээбит. Үгүс олохтоохтор өйдөбүллэригэр сүрдээх эйэҕэс, сэмэй, сытыары сымнаҕас үлэһит быһыытынан хаалбыт. Ааҕааччылар Новгородова А.Н., Новгородова Т.Г., Старостин В.Е., оччотооҕуга бииргэ үлэлээбит Матаннанова (Полускина) В.А.: «Куруук үөрэ – көтө көрсөр, киһиэхэ барытыгар биир тэҥ сыһыаннаах этэ», — дииллэр.

  Хаартыскаҕа: 1965 сыл олунньу ыйга нэһилиэк ыччаттара, кулууб, сельсовет исполкомун үлэһиттэрэ түспүттэр. Иккис эрээккэ библиотекарь Лидия Дмитрьевна Андросова уҥаттан иккис турар.


Винокурова Мария Гаврильевна

Мария Гаврильевна 1967 сыллаахха Дьокуускайдааҕы культурнай – сырдатар училище библиотечнай салаатын үөрэнэн бүтэрбитэ. 1 сыл Кэбээйи оройуонугар үлэлээбит. 1968с. төрөөбүт түөлбэтигэр кэлэн, Андросова Лидия Дмитрьевналыын үлэтин тутуһан, 2003 сылга диэри айымньылаахтык үлэлээбитэ. Онон кини олоҕун үтүө кэмнэрин, бары билиитин – көрүүтүн анаан үлэ үөһүгэр сылдьыбыта. Үлэтэ Россия, Саха Республикатын культураҕа Министерствотын, улуустааҕы культура управлениетын, кииннэммит библиотечнай ситим дирекциятын элбэх Грамоталарынан, Махтал Суруктарынан бэлиэтэммитэ. 1970с. – юбилейнай мэтээлинэн; 1991с. – ССРС культуратын министерствотын «Туйгун үлэтин иһин» Знагынан наҕараадаламмыта.

Мария Гаврильевна үлэлээбит кэмнэригэр Хара – Алдан холкуос, сопхуос, кэлин агрофирма тутаах отделениета этэ.

Ынах сүөһү, сылгы, клеткаҕа иитиллэр кыыл фермаларын, отчуттар звеноларын Кыһыл муннуктара барыта культуура, библиотека үлэһиттэрин күннээҕи, дьоҥҥо – сэргэҕэ соччо көстүбэт курдук да буоллар, үлэлэринэн сырдатыллар этилэр. Календарнай даталарга плакаттар, лозуннар, ыҥырыылар, соц. куоталаһыы түмүктэрэ, былааннар, эбэһээтилистибэлэр; «Бойобуой листоктар», «Чаҕылҕаннар» уо.д.а. суруктар «Библиотека Мааса» плакатнай бөрүөтүнэн суруллан, ыйанан – тиһиллэн иһэллэрэ.

Ааҕааччылары хааччыйыыга ферма, отчуттар звеноларын аайы көһө сылдьар библиотечкалары тэрийэрэ.       Нэһилиэккэ сонун тэрээһиннэри ыыппыта. Ол курдук, кинигэ аукциона, «Дьоллоох түгэн», «Туох, ханна, хаһан?» конкурстары ааҕааччылар биһирээбиттэрэ. Оччолорго нэһилиэк общественнай үлэтин сүрүннүүр — зоналарга бэсиэдэ оҥороро, саҥа кинигэлэри ырытыыны, биһирэмнэри ыытара.

Мария Гаврильевна тулаайах хаалбыт эдьиийин оҕолорун иитэн, улаатыннаран дьон оҥортоото. Бырааттара Василий, Гаврил Саввичтар, балта Октябрина Саввична үһүөн үрдүк, орто анал үөрэҕи бутэрэн идэлээх үлэһиттэр. Билигин да эдьиийдэрэ Мария Гаврильевна оҕолорун түмэн, хаһаайыстыба тутан олороллоругар көмө, сүбэ – саргы буолар. Үөлээннээхтэригэр, аймахтарыгар биир убаастанар ытык киһи буолар.


Старостина Мария Ивановна — СР культуратын туйгуна.

2003 сыл от ыйыттан олохтоох администрацияҕа главна бухгалтерынан үлэлии сылдьан, Мария Гаврильевна уурайабын, уонна быраатын Гаврил Саввич кооператив ыһылларынан, үлэҕэ наадыйар диэн, эн мин үлэбин ыл, кэпсэттим антах диэбитэ. Онон улахан толкуйданыыта суох, суот-учуот эйгэтигэр 21 сыл сылдьан, хаһан да үлэтэ бүппэт үлэлээх дьикти дойдуга киирэн хааллым.

Хара маҥҥнайгыттан кулууп кулууп үлэһиттэрин кытта өйдөһөн-өйөһөн улэлии сырыттым. Спортзал тутулунна, биир эркиним сылыйан сылаас хосторго үлэлээтим. Кыра нэһилиэк холугар, үлэ былаана үрдүк. Ааҕааччыны хабаары, сайыҥҥы кэмҥэ кытта үлэбин тохтоппокко буоллум, бары үлэҕэ, нэһилиэк олоҕор  кыттыһа сатаатым.

 

2004 сылтан, оҕолору ааҕарга тардаары, «Ороһуостуба елката» диэн тэрээһини сыллата оскуола библиотекара А.Г.Бочуровалыын ыыттыбыт. Детсадка “Библиотека ыалдьыттыыр” тэрээһини, орто оҕолорго – Афанасий Федоров “Саха төрүт оонньуулара” кинигэтинэн ооннуулары ыһыах түһүлгэтигэр ыыттыбыт.

Ыытыллар библиотека акцияларыгар “Библионочь”, “Ньургуһун ыһыа5а”, “Доруобуйа күнэ” о.д.а. тэрээһиннэри оҥоробут.

2008 сылтан нэһилиэк оҕуруотчуттарын түмэр «Тиэргэн» кулууб баар. Билигин куйаар ситиминэн группаҕа түмсэбит. «Дойдум эмтээх ото-маһа, отоно» диэн быыстапка көрүүгэ улууска кыттан сэҥээриини ылбыппыт. Улуу А.С. Пушкин, С.Есенин сүгүрүйэр тэрээһиннэри ыытан кэллибит. Олохтоох библиотека кылгас историятын ырытан фотопланшет оҥорон, салгыы баран иһиэхтээх.

Ыыппыт тэрээһиннэрим сунньунэн, сценарийдары улуус библиотекатыгар, хол «Рожденным в СССР посвящается», “Мин дойдум киэргэлэ – маҥан хаар” уо.д.а. улуус атын нэһилиэктэригэр өссө кэҥэтиллэн ыытыллыбыттара.

Кэлин сылларга НПК-ҕа, араас тыл күрэхтэһиилэригэр, викториналарга кыттар дьоҥҥо көмө оҥоһуллар. Үөрэххэ туттарсар оҕолор, үөрэнэ да сылдьааччылар, кыраайы үөрэтээччилэр араас наадыйар боппуруостарыгар, ыйытыктарыгар көмө оҥоһуллар. Библиотека өҥөтүгэр наадыйааччы ахсаабат.

Тааттатааҕы библиотекалар ситимнэригэр 6-с филиал үлэтэ сыаналанан, 2015 сылга —  культура министрын Бочуотунай грамотата, 2018 сыл – СР культуратын туйгуна знагын, 2020 сыл – Таатта улууһугар культура сайдыытыгар кылаатын иһин знагын туттаран бэлиэтээбиттэрин иһин махтанабын.

 

Ахтыыны суруйда: М.И. Старостина.

Кулун тутар ый ,2022 сыл


Никулина Ульяна Ивановна

Мин, Хара-Алданнааҕы орто оскуоланы 2008 сыллаахха бүтэрэн баран, ХИФУ Педагогическай институтугар үрдүк үөрэххэ киирбитим. 2013 сыллаахха «Методист дошкольного образования» идэлэнэн диплом ылбытым. Үөрэхпин бүтэрэн баран менеджерынан, бааҥҥа кредитнай специалиһынан, онтон дойдубар Хара-Алдаҥҥа кэлэн  6 сыл олохтоох дьаһалтаҕа специалыһынан, бухгалтерынан үлэлээбитим.

2021 сыллаахха өр сылларга олохтоох библиотекаҕа үлэлии сылдьыбыт Мария Ивановна эрдэттэн тохтуубун диэн миигин бэлэмнээн   2021 сыл балаҕан ыйыгар үлэлии киирбитим. Үлэҕэ киириэм иннинэ “Библиотекарь” идэтигэр сайыҥҥы бириэмэҕэ кэтэхтэн үөрэнэн диплом ылбытым.

Эдьиийим Винокурова Мария Гаврильевна  үлэлиир эрдэҕинэ, оскуола оҕото сылдьан, библиотекаҕа элбэх бириэмэни атаарбытым. Ол саҕаттан, улааттахпына библиотекаҕа үлэлиэхпин баҕарабын дии саныырым.

Үлэбин библиотекам иһин уларытартан, пуонданы саҥаттан сааһылаан, инвентаризация ыытан саҕалаабытым. ол курдук уопсай пуондабын уонна каталогу үөрэппитим.

Аныгы, сайдыылаах 21 үйэҕэ, дьон кинигэ ааҕара аҕыйах. Онон эдэр киһи быһыытынан, саҥа ааҕааччылары  угуйаары, куйаар ситиминэн күүстээх үлэ ыытан эрэбин. Ол курдук Хара-Алданааҕы олохтоох библиотека сайтын  күүскэ үлэлэтэн нэһилиэнньэҕэ библиотека олоҕун сырдатабын, араас викториналары уган билиилэрин хаҥатабын.

Ону таһынан «Аллан» норуот айымньытын дьиэтин кытары тэҥҥэ улэлээн нэһилиэнньэҕэ араас култуурнай тэрээһиннэри ыытар эмиэ үлэбит биир сүрүн хайысхата буолар. Мария Ивановна Старостина бырайыактара

«Ааҕабыт, сайдабыт, оонньуубут» диэн оскуола оҕолоругар уонна кинилэр төрөппүттэригэр, «Война, народ, победа» сал5ыы улэ бара турар.

Саҥа үлэлии сылдьар киһи быһыытынан, идэбэр билигин да үөрэтэрим, билэрим-көрөрүм элбэх. Инники үлэбэр элбэх былааннар, үлэлэр олоххо киириэхтэрэ диэн эрэнэбин.

Ахтыыны суруйда Никулина У.И.

Кулун тутар ый, 2022 с.


Библиотека ситиһиилэрэ:

  • 2004 сыл Уус – Тааттађа «Н.Е.Винокуров – Урсун аађыыларыгар» изостудия ођолоро Саргы Старостина, Саша Захарова, Вика Винокурова иллюстрацияђа, Нонна Винокурова дьүһүйүүгэ үлэлэрэ биһирэммиттэрэ. Викторинађа Гоша Старостин – I миэстэ, Таня Новгородова – II миэстэ.
  • 2005 сыл «За лучшую работу с детьми» — номинация
  • 2007 сыл «За лучший сценарий» — номинация
  • 2008 сыл улуустаађы библиотечнай билии конкурсугар II-с миэстэ. «Читающая семья» номинация — А.И.Павлова дьиэ кэргэнэ.
  • 2009 сыл улуустаађы библиотечнай билии конкурсугар II-с миэстэ. Аня Таркайцева, Туяра Винокурова (8 кл.), Сахая Винокурова (9 кл) кыттыбыттара.
  • 2010 сыл Улуу Кыайыы 65 сылыгар улуустаађы ођо библиотекатыгар уруһуй конкурсугар Туяра Винокурова, Аэлита Турантаева, Артем Козлов бэйэлэрин бөлөхтөрүгэр I – II- cмиэстэ.
  • 2011 сыл Амма Аччыгыйын аађыыларыгар Харбалаахха республиканскай уус – уран аађыыга Аня Старостина – I степеннээх лауреат.
  • 2011 сыл Алампа сылыгар «Ыччат сахаларга» — диэн уус – уран аађыыга I миэстэ – Анна Старостина.
  • 2011 сыл улуустаађы библиотекалар икки ардыларыгар слайд – презентациялары көрүүгэ III-с миэстэ.
  • 2012 сыл улуустаађы ББЗ-га IV-с миэстэ: Таня Крылова, Артем Козлов (9 кл.)