1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars (2 votes, average: 5,00 out of 5)
Загрузка...
836 views

Знакомьтесь, новые книги!

Апрель 2023Ноябрь 2023Февраль 2024Июнь 2024Октябрь 2024Декабрь 2024

Представляем вашему вниманию обзор новых краеведческих книг, поступивших в Хара-Алданскую сельскую библиотеку!

 

Егоров, Виталий Михайлович. Баронесса и мертвец : повесть, основанная на реальных событиях / Виталий Егоров. – Якутск, 2022. – 176 с.

Заплутавший во время зимней вьюги фермер находит в лесу нечто, похожее на труп человека и сообщает об этом в милицию. Оперативный работник уголовного розыска Алексей Артемов выезжает на место происшествия, но не обнаруживает ни трупа, ни следов, указывающих о совершенном преступлении. Сыщик оказывается перед трудной дилеммой — было ли здесь совершено убийство, или же все это причудилось умирающему от холода фермеру. Несмотря на скепсис своих коллег, он продолжает целенаправленно искать мифического мертвеца. Впереди сыщика ждут много событий и приключений и, когда он доходит до истины, то понимает, что это дело является для него судьбоносным

Егоров В. М., Адьырҕа айаҕар. дьиҥ олоххо буолбукка олоҕурбут сэһэн — 2022

Холуобунай ирдэбил салаатын үлэһитэ Константин Журавлев сүүрбэ сыл ыар буруйу арыйыыга эҥкилэ суох үлэлээбитин туһунан кэпсэнэр. Ис дьыала уорганыгар сулууспалыыр кэмигэр араас өлөрүөхсүттэри кытта хабыр хапсыһыыга кыайар; кэлин доруобуйатын туруга мөлтөөн, ыарыытын кытта охсуһар. Уопуттаах сыщик кэлин тиһэҕэр олоҕор көрсөр араас уустук моһоллорун этэҥҥэ туоруур. Онуоха кини сиэхситтэр илиилэриттэн өлбүт сиэртибэлэригэр эмиэ махтанар. Дьыл±а хаан тыйыс ыйааҕа кими эрэ кылгас үйэлиир, кими эрэ эрдээх хоһуун сүрэхтиир

Егоров В. М., Таптал Хайатын дьулаан сибиэнэ. дьиҥнээх сабыытыйаларга олоҕурбут сэһэн — 2022

 

Строптивый Кулун Куллустуур. олонхо — 2014
Лекарственные растения Якутии : сбор, выращивание, рецепты / В. В. Семенова, Н. С. Данилова, С. З. Борисова [и др.] ; отв. ред. А. В. Кононов. – Якутск : Айар, 2022. – 368 с.: ил.

В книгу включены 190 видов лекарственных растений, используемых в научной и народной медицине, произрастающих и выращиваемых в Якутии. Даны краткие сведения о морфологии, распространении, физико-химическом составе, рецептах использования, выращивании на приусадебных участках, о сроках и способах заготовки лекарственных растений.
Отлично согреют прохладными вечерами, помогут побороть наступающую простуду, укрепить организм и сделать его сильнее для борьбы с новыми агрессивными вирусами травяные чаи, целебные напитки, питательные смузи, которые легко приготовить в домашних условиях.

Сиванков М. С., К слову о чести…. сборник рассказов — 2023

Мужчина один день верхом на коне, а другой — под конем. Его всегда испытывает жизнь на крепость… А как он пройдет эти испытания — известно одной судьбе. В своих произведениях автор вскрывает глубинные  социальные проблемы современного общества. Его герои узнаваемы и близки, потому что взяты из реальной жизни. Им присущи острое чувство справедливости, неравнодушие, честь, мужская ответственность не только за свою семью, но и за страну. Воистину, мир может погубить именно равнодушие, если переведутся на свете такие люди, которые встречаются на страницах этой книги.

Бурнашева-Уйана У. И., Ыһыллыбыт ыра. кэпсээннэр — 2022

Ааптар кэпсээннэригэр дьиҥ олоххо үгүстүк көстөр быһыы-майгы ардыгар көрдөөхтүк, ардыгар киһини уйадытардык, итэҕэйимтиэлээхтик ойууланар. Сэрии кэмигэр үүммүт ааспыт көлүөнэ олоххо сыһыаннарын уратыта, дууһаларын, өйдөрүн-санааларын ырааһа билиҥҥи ыччакка үтүө холобур буолар, оттон билиҥҥи кэм көлдьүннээх көстүүлэрэ киһини дириҥ толкуйга түһэрэллэр.

Бравина Р. И., Түүл сахалыы тылдьыта — 2022

Хас биирдии киһи түүн устата эгэлгэ түүлү түһээн арыт үөрэн-көтөн, дьоллонон, арыт ытаан-муҥнанан, баттатан-соһуйан уһуктар. Бу аата тугуй? Түүл диэн биллибэт эйгэ эйиэхэ таайтарыыта дуу, өйүҥ-санааҥ мөккүөрэ түмүллүбүтэ дуу?
Былыр-былыргыттан хайа да омукка түүл ураты суолталааҕа улуу бөлүһүөктэр, учуонайдар, бэйэбитигэр сыһыардахха, чулуу убайдарбыт фольклорга, этнографияҕа, философияҕа үлэлэригэр, дэҥ да буоллар, ырылыччы көстөр. Бу тылдьыт ол матырыйаалларга тирэҕирэн, саха киһитэ бэйэтэ түүлүн тойонноон, эргитэ ырытан, баҕар иннин да тымтыктанан көрөрүгэр, эрдэттэн сэрэнэн-сэрбэнэн сылдьарыгар анаан, аныгы олоххо сөп түбэһиннэрэн таҥылынна.
Хас биирдии түүл тус истээх, туспа домноох. Ол түһүүр киһи бэйэтин өйүттэн-санаатыттан, эргийэр эйгэтиттэн уонна анаарар дьоҕуруттан тутулуктаах.

 

Алексеева А. И., Современные платья халадай и жилеты для подростков — 2019 (Серия «Мастер-класс»)

 

Андросов-Айанньыт И. А., Тумаҥҥа симэлийбиттэр Ч. 4 — 2022

Тыын тыыҥҥа харбас күчүмэҕэй күҥҥэ, сарсын-өйүүн туох күүтэрэ биллибэт тумарык түгэҥҥэ ким өй-санаа буолан күүс-көмө, туох кэскиллээҕи тобуларга өйөбүл-тирэх буолуой? Ааспыт история чахчытын ойуулуур уус-уран айымньы төрдүс олугар аҕа ууһун бас-көс киһитэ Туоҕа Боотур инитэ Дагдаҕар Боотур үөрэҕэр уһуйуллуута, кистэлэҥ сорудахха мүччүргэннээх сырыыта, өлөр өлүүттэн булугас өйүнэн, өбүгэ күүһүнэн, олоххо иҥэриммит сатабылынан быыһаныыта кэрэхсэбиллээхтик ойууланар.

Иринцеева-Огдо Е. С., Эдьиий. Айыы сүдү удаҕана — 2023

Айылҕаттан анатыылаах, үөһэттэн этитиилээх, Саха сиригэр биллиилээх дьарыктаах Эдьиий Дора инники кинигэлэригэр салгыы саха саргытын туһунан санааларын түмэр, самныбат туһугар тугу тутуһар ордугун оҕоҕо-ыччакка, сиппит дьоҥҥо уу сахалыы быһаарар..

Саха фольклора : таабырын, өс хоһооно, чабырҕах, алгыс, остуоруйа, үһүйээн, номох / хомуйан оҥордо А. С. Тимофеева ; худ. Р. К. Марков ; киирии тылы суруйда Л. С. Ефимова. – Дьокуускай : Айар, 2022. – 144 с.: ил.

Былыргы үйэҕэ өбүгэбит тыйыс дойдуга олорор буолан кыһыҥҥы уһун киэһэлэргэ таабырын таайсара, оҕотугар-уруутугар остуоруйа айан кэпсиирэ, улуу дьонун хорсун быһыытын эбэтэр дьикти-дьиибэ түбэлтэни балаҕантан балаҕаны кэрийэн сэһэн оҥосторо. Онтон ыла норуоппут уус-уран айымньыта уостан уоска түһэн чочуллан, киэргэйэн күн бүгүҥҥэ тиийэн кэлэн саха норуотун туохха да тэҥнэммэт күндү баайа буолар.
Бу кинигэҕэ саха фольклорун саамай сүмэтэ таҥыллан киирдэ: үһүйээн, номох, остуоруйа, чабырҕах, алгыс, өс хоһооно, таабырын. Ону сэргэ, QR-коду туһанан В. Исаков толоруутугар «Эрбэхчэй Бэргэн» олоҥхо бастакы чааһын истиэххэ сөп.

Аргунова Л. С., Ыал үөрэҕиттэн. «Эркээйи эргиирэ» бырагырааманан туһанааччы төрөппүттэргэ көмө сүбэлэр — 2023

Олоҕун 60-тан тахса сылын ыччат иитиитигэр анаабыт учуутал, уһуйааччы, суруналыыс уонна уопсастыбаннай диэйэтэл, Л.С. Аргунова бу кинигэтигэр оҕолорбутун олоххо хайдах бэлэмнээх гына иитэрбитигэр эрэ буолбакка, аныгы төрөппүт бэйэтэ хайдах буолуохтааҕын туһунан аһаҕас кэпсэтиигэ ыҥырбыта ааҕааччы болҕомтотун тардара эрэбил. Маны таһынан, билиҥҥи уустук кэмҥэ эдэр дьону кытта ыкса үлэлэһэ, кинилэр араас кыһалҕаларын быһаарса, туората сылдьар дьиэ кэргэн педагогтара, уйулҕа исписэлиистэрэ бэйэлэрин тус уопут тарын үллэстибиттэрэ төрөппүттэргэ, иитээччилэргэ төһүү күүс буолуоҕа.

 

Александров-Барылан, Ньургун Петрович. Тиснение штампами на бересте, коже и полимерной глине = Туоска, тириигэ штампанан ойуу түһэрэн оҥоһук оҥоруута / Н. П. Александров, Ч. С.Александрова ; автор идеи, руководитель проекта: Л. В. Кононенко ; фотографии: Ч. С. Александрова, Н. П. Александров, О. Н. Борисова ; [авторпредисловия Н. П. Александров-Барылан]. — Якутск :Медиа-холдинг «Якутия», 2019. — 40 с. : ил.,портр. ; 19 см. — (Серия «Мастер-класс»).Описано по обл. — Текст парал. якут. рус. -1500 экз.

Макеев, Данил Николаевич (писатель, редактор журнала; 1964). Кыргыс толоонугар көрсүһүү : кэпсээннэр, тылбаастар / Данил Макеев. — Дьокуускай : Айар, 2022. — 189, [2] с. ; 21 см. В вып. дан. загл.: Встреча в пламени войны: рассказы, переводы. — На якут. яз. Содерж.: кэпсээннэр: Ат хараҕа ; Муус чопчу ; Үөлээннээхтэрим ; Хараҕа суох ; Көҥүл киһи ; тылбаастар: Хараҥа аллеялар / Иван Бунин. Бааньык уонна оҕуруот хаһаайына / Василий Шукшин. Күрүө тоһоҕотугар ыйаммыт тальянка / Айдар Халим. Наташа Ростова бастакы баала / Мурза Гапаров. Нэдиэлэ  бэһис күнэ / Султан Раев [и др.]. — 2500 экз. — ISBN 978-5-7696-6639-1 (в пер.) : 330 р

Кинигэҕэ сэрии ыар сылларыгар олох ыарахаттарын, хоргуйууну саха дьоно киһи бодотун сүтэрбэккэ, тус бэйэлэрин кыһалҕаларын умнан туран, биир сомоҕо күүһүнэн фашистскай халабырдьыттары утары охсуһан улуу  кыайыыны уһансыбыттарын туһунан кэпсээннэр уон на араас суруйааччылар айымньыларын тылбаастара киирдилэр. Билиҥҥи муунтууйу кэмигэр бу айымньылар эдэр ыччакка кытаанах санааланарга, дойдуга бэриниилээх, хорсун-хоодуот буоларга үтүө холобур буолаллар.

 

   Журналисты Якутии : энциклопедия / И. М.Абрахова, В. Н. Атласова, Г. А. Бочкарева [и др.] ; автор проекта и составитель Г. А.Бочкарева ; редактор Е. Н. Габышева ; редакционная коллегия: И. В. Борисов, Г. А. Бочкарева, Е. Н.Габышева [и др.] ; Региональная общественная организация «Союз журналистов РС(Я)». — Якутск : Пиар-бюро «Правило», 2022- . — 30 см.

 

Карпова, Маргарита Васильевна.  Дача. Сад и огород в Якутии : подготовке к зиме, осенние работы в саду и огороде / Карпова Маргарита ; [авт. идеи Л. В. Кононенко]. — Якутск : Медиа-холдинг Якутия, 2018. — 32 с. : цв. ил. ; 20 см. — (Серия «Мастер-класс»).
Харысхал (писатель; 1950-2021).  Ааспыт кэм аартыктарынан : документальнай роман / Баһылай Харысхал. — Дьокуускай : Түһүлгэ, 2021. — 368 с. : ил. ; 22 см

 

 

ДЛЯ ДЕТЕЙ:

 

Былыыр-былыр… : арт-остуоруйалар / [хомуйан оҥордулар: С. М. Захарова, Л. В. Аргунова ; Айталина Михайлова ойуулара]. — Дьокуускай : Айар, 2022. — 61, [3] с. : цв. ил. ; 29 см.

«Былыыр-былыр» диэни иһиттибит даҕаны оҕолуун-улаханныын остуоруйа эйгэтигэр ыалдьыттыыбыт. Арай эн остуоруйа дьоруойа эбитиҥ буоллар ким буолуоҥ этэй? Хайдах көрүҥнээх, майгылаах буолуоххун сөбүй? Үйэлэри уҥуордаан кэлбит, оҕо дьону улаатыннарбыт остуоруйаларбыт саҥалыы тыыннанан, айылҕаттан талааннаах худуоһунньук ойууларынан ситэн-хотон, арт-остуоруйалардаах хомуурунньук буолла.

Сивцева, Арина Петровна. Сөбүлүүр мультиктарбыт бүлүүдэлэрэ : [оскуола алын уонна орто сүһүөх кылааһын оҕолоругар] / Арина Сивцева, Миролюбовь Сивцева ; Евгения Константинова ойуулара ; Камила Калачева хаартыскалара. — Дьокуускай : Айар, 2022. — 96 с. : цв. ил., фотогр. ; 23 см.

«Красти Краб» ресторан кистэлэҥ соустаах крабсбургерын астыырга үөрэниэххин баҕараҕын? Оттон «Микрошеф» Реми аатырбыт рататуйун? Эбэтэр «Корпорация монстров» мультиктан Йети Хаар киһи лимоннаах мууһун? Оччоҕо бу кинигэ чопчу эйиэхэ ананар — 20 сөбүлүүр мультикпыт бүлүүдэлэрин ырысыаптара биир сиргэ!
Хочешь научиться готовить крабсбургер с секретным соусом из ресторана «Красти Краб»? Или знаменитый рататуй «Микрошефа» — крысёнка Реми? А может, лимонный лёд добродушного снежного человека Йети из «Корпорации монстров»? Тогда эта книга точно для тебя — 20 рецептов блюд из любимых мультиков в одном месте!

Онус «Тоҕо?» / [хомуйан оҥордулар: В. С. Кривошапкина, В. П. Трофимова ; Т. Бурнашева ойуулара]. — Дьокуускай : Айар, 2021. — 47, [1] с. : ил. ; 22 см.

Н.Е. Мординов–Амма Аччыгыйа аатынан Харбалаах орто оскуолатын алын кылааһын учуутала С.Р. Иванова Амма Аччыгыйа «Тоҕус төгүл «Тоҕо?» айымньытын оҕолорго аахтаран баран, бэйэлэрэ Амма Аччыгыйын курдук айан «Онус «Тоҕо?» кэпсээннэри суруйалларыгар хас да сыл оскуола иһинэн куонкурус тэрийэн саҕалаабыт. Ол куонкуруһу кэнники 20 сыл устата Харбалаахтааҕы үөрэхтээһин холбоһугун саха тылыгар уонна литэрэтиирэтигэр учууталлара В.С. Кривошапкина, В.П. Трофимова салҕаан, кэҥэтэн, улуус, өрөспүүбүлүкэ таһымыгар хас да төгүл ыыттылар. Бу хомуурунньукка саха норуодунай суруйааччыта төрөөбүтэ 115 сылыгар аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус бастыҥ үлэлэрэ түмүллэн киирдилэр.

Каратаев, Игнатий Иванович (канд. пед. наук;    1923-2014). Якутский язык в картинках : книга-самоучитель для начинающих / И. И. Каратаев, Т. И. Каратаева ; художники: А. Постникова и др. — Якутск : Айар, 2022. — 158, [1] с. : цв. ил. ; 27 см. Русско-якут. словарь (алф. указ.): с. 134-149. — 4000 экз. — ISBN 978-5-7696-6375-8 (в пер.) : 330 р.

Книга-самоучитель предназначена для всех, желающих ознакомиться с якутским языком впервые. Она содержит в себе элементы букваря, пособия по языку, разговорника и справочника. По самоучителю также можно заниматься вместе с детьми с целью подготовки их к школе. По QR-коду на обложке можно прослушать аудиоматериалы к книге.

Представляем вашему вниманию обзор новых краеведческих книг, поступивших в Хара-Алданскую сельскую библиотеку!

 

    Александров И.П. (1961). Дьылҕа оҥоһуута : кэпсээннэр / Иван Александров. — Дьокуускай : СМИК-Мастер. Полиграфия, 2023. — 199 с. ; 21 см. Содерж.: Оҕо сааспытан быһа тардан ; Ыһыах сүүрүкчүтэ ; Оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэрим ; Илии соттуу ; Тайах булда ; Улардар ; Улахан булт ; Кусчуттар ; Армия мүччүргэннээх сырыыларыттан ; Щегол буурайдыыбын уо.д.а.
 

Савватеев Н.Х. -Урсай. Ыра санаа чөмчүүктэрэ / Николай Савватеев- Урсай. — Ытык Күөл : Редакция газеты «Таатта», 2023. — 31 с. ; 21 см. — (Уран тыл оһуордаах хонуута)

Ханнык тыал… ; Тылы да сатаан туттубат ; Быттыйбыт быстах бытаһаахтар… ; Дьаабы диэмэ доҕор олоҕу… ; Үйэтин тухары хайгыыр, хайҕанар… ; Күтүр өр күүттүм эйиигин…; Тоҕо да эйиигин көрсүбүппүнүй?…; Түүлбэр түһээн эйиигин көрдүм ; Хаалары, хаалбаты халлааҥҥа этимэ…; Хатан хаалбыт талах кэриэтэ…; Таҥараҕа үҥэллэр сорохтор… [уо. д. а.

 

Тумат, Сэмэн. Номох уонна дьылҕа : үһүйээн — киһи дьылҕата, киһи дьылҕата — үһүйээн. Легенды и судьбы : легенды — это люди, люди — это легенды / Сэмэн Тумат ; [нууччалыы тылбаастаата А. А. Борисова]. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 160 с. [встреч.паг.] ; 20 см.

Номохтор… Хаһан эрэ олорон ааспыт дьон дьылҕалара, үтүө үөрэхтэрэ, холобурдара номох, үһүйээн буолан үйэлэргэ хаалар буоллаҕа. Бу баар олох, көлүөнэ ситимэ. Ааптар уһун сылларга истэн, сурунан хомуйбут номохторо үүнэр көлүөнэҕэ, бүгүҥҥү дьоҥҥо саха сиэрин холобура буолан түмүллэн бу кинигэҕэ киирдилэр. ]

 

Охлопков, Степан Гаврильевич. Төлкө түстэниитэ : ахтыы-сэһэн / Степан Охлопков. — Дьокуускай : Бичик, 1996. — 180, [3] с. : ил. ; 21 см.

Воспоминания Заслуженного работника народного хозяйства Республики Саха (Якутия), почетного гражданина Усть-Алданского улуса, журналиста о своем поколении

 

Иринцеева Е.С. -Огдо. Санатыма дуу, ааспыты… : сэһэн, кэпсээннэр / Огдо. — 2-с уларыйыылаах тахсыы. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 189, [1] с. : ил. ; 20 см.

Сэһэҥҥэ эдэркээн кыыс-дьахтар туһунан суруллар эрээри, дьиҥ ис хоһооно, кистэлэҥ тыына эр хоһууннарга ананар уратылаах: «Харыстааҥ даа, кыыһы, дьахтары! Таһыттан көрдөххө чахчы да тулуурдаах, кыайыгас буолуо эрээри, кини иҥиир ситиитэ кэбирэх, кирсин дуома чараас, көрүөх бэтэрээ үрэллибит курдук эстэн түһүө, элэс гыныа! Хаһан да төннүбэттии! Өйдөөҥ даа, эрдэтинэ!».
Кэс тыл, көрдөһүү көҥөс тыллара кулгаахха иһиллэргэ дылылар…

Таттинский улус : библиографический справочник / Муниципальное казенное учреждение культуры «Таттинская межпоселенческая централизованная библиотечная система», Ытык- Кюельская центральная библиотека им. И. А. Аргунова ; составители: У. И. Заболоцкая, Е. И. Шестакова ; ответственный за выпуск А. К. Билюкина. — Якутск : Дани-Алмас, 2023. — 643, [1] с. ; 21 см. — 40 экз.

Библиографический справочник включает книги по истории Таттинского улуса. Документы отражают жизнь улуса по всем отраслям знания:экономике, народному образованию, культуре и др. Издание адресовано сотрудникам библиотек, работникам культуры, краеведам, исследователям Таттинского улуса и Якутии в целом.

Бравина, Розалия Иннокентьевна (д-р ист. наук; 1956). Алгыстаах туомнар : сиэр-туом / Розалия Бравина. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 124, [1] с. ; 14 см.

Кинигэҕэ күннээҕи олоххо туһуламмыт тэттик алгыстар киирдилэр. Дьиэ кэргэн тускулун, айыы киһитин саргытын салайар иччилэргэ, айыы ларга сүгүрүйүү, харысхал туомнара, сиэрдээх олох үгэстэрэ, киһилии сиэр-майгы сырдатыллар.

 Традиционная технология и современные методы изготовления кумысного сосуда чорон : школа мастерства / Чорон XXI век ; составитель А. П. Лопатин. — Якутск : Республиканская типография им. Ю. А. Гагарина, 2022. — 71 с. : ил., портр. ; 24 см. — 300 экз.

 

 

 Сырдык олох иһин : ахтыылар / хомуйан оҥордо А. К. Татаринов-Хаамар Ааллаах Үүн. — Дьокуускай : Дани-Алмас, 2023. — 351, [1] с. : портр., табл. ; 21 см. — 11 экз.

В книге, написанной на основе документов Национального архива РС (Я), содержатся сведения о людях, которые жили до советской власти и в годы советской власти на Таттинской земле и внесли вклад в ее развитие.

Максимов И.Е.  (канд. техн. наук; 1938). Экодухуобунай кут дабаан тускула : (үөрэх киһи сиэмэх технократическай айылгытын уларытар анала) / Иоган Максимов. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 63 с. : ил. ; 20 см.

Бу дьоҕус кинигэҕэ ааптар билиҥҥи кэм тыын боппуруостарын туруорар. Сиэмэх уопсастыба, атын дойдулар айгыратар бэлиитикэлэрэ тугунан суоһуулларый? Ханнык суолу тутустахпытына биһиги билиҥҥи кэм алдьатар, кэҕиннэрэр суоһуттан киһи, ыал, норуот быһыытынан өрүһүнэр кыахтаахпытый? Бу туһунан, ааҕааччы, научнай тирэхтээх эрээри тиийимтиэ уонна сонун көрүүлэрдээх кинигэҕэ билсиэҕиҥ.

Аайа (1963). Учуутал : [кэпсээннэр] / Аайа-Сибирякова Раиса Спиридоновна ; [Дмитрий Мухин, Майя Сибирякова уруһуйдара]. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 128 с. ; 18 см.

Төрүөҕүттэн көрбөт оҕо бу күн сирин, тулалыыр эйгэтин, күндү ийэтин хайдах «хараҕар» ойуулууруй? Таптыыр идэтин баһылаары дьиэтин-уотун умнан туран, түүннэри-күнүстэри үлэлиир эдэр учуутал кыыс атын киһи алҕаһын толуйа «ол дойдуга» аттанара диэн бу тугуй? Тыла суох соҕотох дьахтар киниэхэ Айыыһыта анаабыт оҕотун хайдах иитэн киһи-хара гынарый? Ааптар кэпсээннэрин дьоруойдара олох ухханыгар түбэһэн, кинилэри харгыстаабыт эрэйи-кыһалҕаны, тургутуулары эт хааннарынан хорсуннук ааһан, олохторун отуорун көннөрүөхтэрэ дуо? Биитэр Дьылҕа Хаан кинилэргэ өлүүлээбит чэпчэкитэ суох дьылҕаларыгар бэринэн, түҥнэри төлкөлөнөллөр дуу?

Федоров А.С. (артист, кинематографист; 1941). Саха ыалын сиэрэ-туома : айыылар, иччилэр, алгыстар, туомнар, үгэстэр / А. С. Федоров ; худуоһунньуктар: Е. И. Кривошапкина, И. Г. Белолюбская. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 240 с. : ил. ; 22 см.

Төрүт култуураны дириҥник билэр, норуокка тарҕатар, ыччакка уһуйар ытык киһи, алгысчыт Афанасий Федоров өбүгэлэрбит үйэлэри уҥуордаан кэлбит үгэстэрин, сиэрдэрин-туомнарын аныгы саха ыала, дьон-сэргэ сөпкө тутуһалларыгар сүбэ-ама биэрэр.Кинигэ ааҕааччы киэҥ араҥатыгар туһуланар

Гоголев В.И. -Уйулҕан. Хаҥаластан хааннаахтар, Тигиилээхтэн төрүттээхтэр. Уһун Дьуона : историческай роман / Уйулҕан ; аан тылы суруйда В. Н. Луковцев ; кинигэ таһын Д. Н. Мухин ойуулаата. — Дьокуускай : Айар, 2022. — 287 с. ; 21 см.

Историческай арамааҥҥа былыргы дьыллар быралыйар мындааларыгар Хаҥаластан хайдан барбыт Тыгын Дархан күтүөтэ, бордоҥнор төрүттэрэ Түүлээх Дүҥүрдээх Түлүөн Ойуун уолаттарынаан Ньурба сиригэр тиийэн ууһаан-тэнийэн, Ньурба улууһун төрүттэспиттэрин туһунан сырдатыллар. Инники түһүмэхтэргэ кэпсэнэр олорон ааспыт дьон сыдьаана, «Хатыы» холкуоһун Аҕа дойду сэриитин сылларыгар сатабыллаахтык салайан, уот кураан, сут дьылларыгар холкуоһуттан биир да киһини хоргутан өлөрбөккө харааннаабыт бэрэссэдээтэл Уһун Дьуона эриирдээх-мускуурдаах дьылҕата, олох араас тургутууларын эрдээхтик туоруура уустаан-ураннаан сэһэргэнэр. Күндү ааҕааччы, бу сэдэх дьылҕалаах сахабыт чулуу киһитэ Уһун Дьуона туһунан сэһэни сэгэтэр, умсулҕаннаах эйгэҕэ киирэр толору кыахтанныҥ.

Кан Г.Ф.. Крыша : повести и рассказы / Георгий Кан. — Якутск : Айар, 2022. — 159, [1] с. ; 20 см. Содерж.: повести: Глаз стрекозы ; Улыбка Мадонны. Рассказы: Крыша ; Огонек ; Утес ; Овес.

Произведения автора основаны на реальных событиях, происходивших в 80—90-е годы. Читатель найдет здесь остросюжетные
детективы о захватывающих приключениях якутского летчика-контрактника в Африке, о хищениях алмазов в Западной Якутии, о кровавом бизнесе по перегону машин в смутные времена… Имея немалый опыт работы в легендарной «Молодежке» — самой авангардной и популярной газете Якутии второй половины прошлого века, а затем и многолетний стаж в рядах МВД, автор не выдумывает историй, а берет их из жизни. Многие лица в произведениях узнаваемы, многие события в свое время были на слуху, а то и гремели по всей России. Легкий слог, динамичность и неожиданные повороты сюжета захватывают читателя с первых же строк.
Предназначено для широкого круга читателей.

Марков С.С. (журналист, писатель; 1943). Таптыырга саас мэһэйдээбэт : кэпсээннэр / Степан Марков. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 152 с. ; 20 см. Содерж. : Тапталы таҥнары кэмсиниитэ ; Аҕакырыыһа ; Оҕо сүрэҕэ хаһан да сыыспат ; Маайа эмээхсин ; Дьээдьэ Куоста олоҕун үс төрүтэ ; Мин дьоллоохпун ; «Кустуу» хара муора биэрэгэр ; Ханна да барбаппын ; Сүрэх сүбэтин истэн ; «Ийээ, бырастыы гын…».

Дьылҕа Хаан үөйбэтэх-күүппэтэх өттүттэн киһи олоҕун ытыйара баар суол — огдообо эр киһи оҕотун уонна таптыыр дьахтарын икки ардыларыгар хайа тартарыыта, кырдьаҕас дьон соһуччу күөдьүйбүт таптал иэйиитигэр куустарыылара, кырыыс тыл оҕо дьылҕатыгар дьайыыта, тапталы таҥнарыыттан олох сатарыйыыта…
Ааптар, олоххо билбит-көрбүт чахчыларыгар олоҕуран, ааҕааччыга тиийэр, толкуйдатар гына уустаан-ураннаан сиһилии суруйарынан уратылаах. Хомуурунньукка дьиҥ олохтон араас дьон дьылҕата ырылхайдык арыллар.

Куорсуннаах (1964). Сыгынах күлүгэ : хоһоонунан сэһэн / Куорсуннаах. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 190, [2] с. : ил. ; 21 см. ISBN 978-5-7696-6864-7 (в пер.) : 400 р. — 1300 экз.

Көмүс уххана… Көмүскэ умньаммыт уустук дьылҕата. Көмүс, Сир Ийэ түгэҕиттэн үөһэ күөрэйэн тахсан, чаҕыл күлүмүнэн Киһи өйүн сүүйүүтэ, бэйэтигэр билиэн ылыыта итиэннэ таба туттарбакка, син биир кута түстэммит, түгэҕэ биллибэт далайыгар төттөрү симэлийиитэ иччилээх оҥоһуу буолбаат?! Сир көмүһэ көстүүтэ Сибииргэ дьон олоҕун сайдыытыгар сүҥкэн суолталаммыта. Ол эрээри саха былыр-былыргыттан көмүс көстөрүттэн дьаахханара, сэрэнэрэ, сиргэ түспүт «күн көлөһүнэ» диэн аньыыргыыра. Сир ийэ мээнэ баайын биэрбэт, толук ылар диэн куттанара. Ол туоһута бу хоһоонунан кэпсэммит сэһэҥҥэ толору ойууланна.

 

Маисов С.С.  (писатель; 1973). Дьолго дьулуһар буоллахха… : роман / Сэмэн Маайыһап ; худуоһунньук Д. Н. Мухин. — Дьокуускай : Айар, 2023- . — 21 см.

Силиһин-мутугун, төрдүн-төбөтүн умнан, төлкөлөөх түөрэҕэ олорбут сириттэн тэлэһийбит, төрөөбүт тылын, үгэһин ахсарбакка, төрүт эйгэтиттэн тэйбит киһи уйгулаах олоҕунан угуйа ыҥырар туспа-туора кытылга тиксэн, сирдээҕи дьолун булуо, кэрэ кэскилин уһансыа, чэчирээн-чэлгийэн, үүнэн-сайдан омугун аатын ааттатыа дуо? Бу тыын суолталаах ыйытыыга хоруйу талааннаах суруйааччы Сэмэн Маайыһап бу дьоһун айымньытыттан булан, олоххо күүс биэрэр тыын, хараанныыр-араҥаччылыыр сүдү күүс кистэлэҥин арыйыаҥ…

Эллэй (1904-1976). Айымньылар : [16+] / Эллэй ; редакционнай коллегия: Ф. В. Габышева, Д. Е. Васильева, А. В.Егоров [уо.д.а.]. — Дьокуускай : Бичик, 2014- . — 21 см. — (Саха народнай суруйааччылара)

Народнай поэт Серафим Кулачиков-Эллэй эһиил төрөөбүтэ 120-сылын туолар. Төһө да кэм-кэрдии, бүтүн аан дойду тутула тосту уларыйбытын иһин, кини бэйэтин кэмин чулуу поэта буолара мөккүөрэ суох. Эллэй хоһооннорун тыла сытыыта, өрө күүрүүлээҕэ, дорҕоонун дьүөрэлэһиитэ ааҕааччыны сөхтөрөр. Ол да иһин народнай поэт үгүс хоһооно сэбиэскэй кэмҥэ ырыа буолан баран, билиҥҥэ диэри ыллана. Кинигэ саха классикатын, поэзияны чинчийээччилэргэ уонна хоһоону таптаан ааҕааччыларга ананар.

 

Будикин Е.Д.  (1932). Ионова Мария Николаевна / Е. Д. Будикин. — -Дьокуускай : Сайдам, 2017. — 125, [2] с. : ил., портр. ; 20 см.

В книгу собраны материалы об якутском фольклористе, знатоке якутского языка М. Н. Ионовой-Андросовой, а также вошли ее работы.

 

Макарова Ольга Николаевна (1954). Айымньы күлүүһүн арыйдахха : (cаха литературатыгар ырытыылар, сэҥээриилэр, бэлиэтээһиннэр) / О. Н. Макарова ; бырайыагы сүрүннээччи Г. Г. Андросов. — Дьокуускай : Алта, 2023. — 302, [1] с. : портр. ; 21 см. — 500 экз.

В этой книге собраны статьи и заметки, написанные в разное время литературным критиком Ольгой Макаровой. Основатели якутской литературы, писатели-классики, современные якутские авторы, творческие люди Таатты — все вместе представляющие якутскую художественную литературу.

Бравина Р.И. (д-р ист. наук; 1956). Экспедиция: өбүгэ аартыктарын арыйан : тэттик кэпсээннэр, суоллааҕы бэлиэтээһиннэр, ахтыылар /Розалия Бравина. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 253, [1] с. : ил. ; 20 см.

Кинигэҕэ ааптар, историческай наука доктора, профессор 1974 сылтан саҕалаан археологическай, этнографическай экспедицияларга үлэтин сырдатар. Бииргэ алтыспыт доҕотторун биллэр учуонайдар Ф.Ф. Васильев, П.А. Слепцов, А.Л. Дьяконов, Г.Н. Копырин уо.д.а. наука эйгэтигэр маҥнайгы хардыыларын экспедиция мүччүргэннээх сырыыларын нөҥүө тэттик кэпсээн нэригэр арыйар. Абый, Дьааҥы, Өлөөн, Томпо улуустарыгар хомуйбут матырыйаалларыгар олоҕуран, ыраах түөлбэлээн олорор сахалар уонна олохтоох норуоттар төрдүлэрин-уустарын, олохторун-дьаһахтарын, итэҕэллэрин туһунан кэрэхсэбиллээх суруйуулар киирдилэр.
Саха сирин түҥ былыргы историятын сэҥээрэр ааҕааччы киэҥ эйгэтигэр
туһуланар.

Төрүттэнии кинигэтэ. Тахсыы кинигэтэ / богословскай эрэдээктэр Саргылаана Леонтьева ; филологическай уонна стилистическай эрэдээктэр Николай Ефремов ; тылбаасчыттар: Саргылаана Леонтьева, Рая Сибирякова-Аайа ; рецензент Афанасий Гуринов-Арчылан. — Москва : Биибилийэ тылбааһын института, 2022. — 272, [8] с. : ил., карт. ; 21 см.

 

 

Борисов И.В.  (1939). Ректордар : [ахтыылар] / И. В. Борисов. -Дьокуускай : Алаас, 2023. — 52, [2] с. : ил. ; 21 см. — 100 экз.

Книга воспоминаний о ректорах ЯГУ им. М. К. Аммосова — А. Е. Мординове, В. В. Филиппове и ректоре Якутского сельскохозяйственного института — А. В. Чугунове.

Предтеча : сборник статей / автор и руководитель проекта А. Н. Жирков ; редакционная коллегия: А. Н. Жирков (ответственный редактор), Е. П. Антонов, М. К. Илларионова [и др.] ; составители: А. Н. Жирков, Ю. Е. Дьячкова, З. И. Петухова, Г. Е. Шадрина ; научный консультант П. П. Петров ; [предисловие Г. Ю. Алексеева]. — Якутск : Айар, 2021. — 300, [2] с., [32] л. ил., портр. : ил., портр. ; 27 см. — (Национальная интеллигенция и становление государственности народов Якутии ; т. 2).

Во вторую книгу серии «Национальная интеллигенция и становление государственности народов Якутии» включены три сюжетные линии, рассказывающие о жизни и деятельности выдающихся представителей якутского народа второй половины XVIII—первой четверти XIX вв.: Софрона Сыранова, Алексея (Сэсэн) Аржакова и Ильи Шадрина, раскрывается тема истоков и особенностей первоначального этапа становления будущей национальной интеллигенции в Якутии. Для широкого круга читателей.

Алексей Елисеевич Кулаковский-Өксөкүлээх Өлөксөй / составители: А. Н. Жирков, П. В. Сивцева-Максимова, Лар. Р. Кулаковская, С. Д. Дарбасова, Нь. И. Ильина ; редакционная коллегия: А. Н. Жирков (ответственный редактор), Е. П. Антонов, П. В. Румянцев [и др.] ; научный консультант П. П. Петров. — Якутск : Айар, 2022.  — 310, [1] с., [8] л. ил., цв. ил., портр. : портр. ; 27 см. — (Серия «Национальная интеллигенция и становление государственности народов Якутии» ; Т. 4) (Первое поколение национальной интеллигенции Якутии).

В четвертой книге серии «Национальная интеллигенция и становление государственности народов Якутии» освещается жизнь и многогранное интеллектуальное наследие основоположника якутской литературы, исследователя языка, культуры, фольклора, этнографии народов северо-востока России А. Е. Кулаковского-Өксөкүлээх Өлөксөй.

 Кунан Хара = Хунан Кара : тыва баатырдыы эпоһа / Россия Федерациятын ЮНЕСКО дьыалаларыгар хамыыһыйата, Россия Федерациятын ЮНЕСКО дьыалаларыгар хамыыһыйатын Тыватааҕы салаата, Тыва Өрөспүүбүлүкэтин бырабыыталыстыбатын иһинэн гуманитарнай уонна прикладной социальнай экэнэмиичэскэй чинчийии института, «Аан дойду норуоттарын эпостара» норуоттар икки ардыларынааҕы ассоциация Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын иһинэн «Олоҥхо» национальнай тэрийэр кэмитиэт, М. К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи Федеральнай университет ; бырайыак ааптардара  Жирков А. Н., Даваа К. Т. ; хомуйан оҥордо Жирков А. Н. ; редакционнай коллегия: Даваа К. Т, Жирков А. Н. (бас эрэдээктэр), Иванов В. Н. [уо.д.а.] ; Ооржак Ч.-Х. Ч. тылыттан Дарыма О. К.-Ч. уонна Куулар Д. С. уһултарыылара ; тыва тылыттан Жирков А. Н. сахалыы тылбааһа ; тыва тылыттан Кудияров А. В. нууччалыы тылбааһа ; нууччалыыттан Борисова А. А. сахалыы тылбааһа ; Шалык Н. К. иллюстрациялара. — Дьокуускай : Айар, 2022. — 460, [2] с. : ил. ; 30 см. — (Аан дойду норуоттарын эпическэй айымньылара = Эпические памятники народов мира).

В данной книге представлены варианты перевода тувинского эпоса «Хунан Кара» на якутский язык как с русского перевода, так и напрямую с оригинального подстрочника

Николаев И.И.  (журналист; 1961). Происхождение народа саха и его геокультурного комплекса : в 2 томах / И. И. Николаев ; Институт гуманитарных исследований и проблем малочисленных народов Севера Сибирского отделения Российской академии наук, Северо- Восточный федеральный университет им. М. К. Аммосова, Институт геокультурного развития. — Якутск : Чопчу, 2023-. — 25 см.

Книга посвящена центральным проблемам происхождения народа саха и его этнической культуры. Автор привлекает большое количество письменных источников по древней истории предков якутов, начиная с ассирийских хроник и заканчивая средневековыми европейскими, арабскими и китайскими, а также использует весь собранный к настоящему времени массив этнографических, археологических, лингвистических, генетических, ономастических и др. материалов. В книге показываются подробно отраженный в письменных источниках, преимущественно в китайских хрониках, маршрут и исторические обстоятельства перемещения многоэтнического воинского контингента под командованием канглов, ставшего ядром будущего народа саха. Для наглядности использованы карты из книги С. Г. Кляшторного, Д. Г. Савинова «Степные империи древней Евразии» (2005 г.). Издание является первым томом двухтомника (второй том — полная библиография по теме этногенеза якутов и формирования якутской культуры, географические, этнические, именные и пр. указатели, хронология событий и т. д.).

 Красная книга Республики Саха (Якутия) : [справочник] / М-во охраны природы Респ. Саха (Якутия), ГБУ РС (Я) «Дирекция биол. ресурсов и особо охраняемых природ. территорий М-ва охраны природы Респ. Саха(Якутия)», Федер. агентство науч. орг., ФГБУН Ин-т биол. проблем криолитозоны Сиб. отд-ния Рос. акад. наук ;[редкол.: Е. И. Иванова и др. ; отв. ред. Н. С. Данилова]. — Москва : Реарт, 2017-. — 24 см.

Красная книга Республики Саха (Якутия) : [справочник] / М-во охраны природы Респ. Саха (Якутия), ГБУ РС (Я) «Дирекция биол. ресурсов и особо охраняемых природ. территорий М-ва охраны природы Респ. Саха(Якутия)», Федер. агентство науч. орг., ФГБУН Ин-т биол. проблем криолитозоны Сиб. отд-ния Рос. акад. наук ; [редкол.: Е. И. Иванова и др. ; отв. ред. Н. С. Данилова]. — Москва : Реарт, 2017-. — 24 см.

Тарасов А.А. (1949). Саха суруйааччылара : учууталга көмө босуобуйа / А. А. Тарасов. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 80 с. : портр. ; 24 см. ISBN 978-5-7696-6915-6 : 490 р. — 1500 экз.

Саха тылын, төрөөбүт литератураны үөрэтиигэ уопуттаах учуутал Александр Тарасов олохтоох төрүт омуктар литератураларын төрүттээччилэри, норуот суруйааччыларын оҕолорго ураты методиканан билиһиннэрэр уопутун көмө ыйынньык, босуобуйа быһыытынан сырдатар. 38 суруйааччы мэтириэтэ, кини туһунан биллиилээх дьон этиилэрэ, сыанабыллара уонна ааптар анабыл хоһоонноро түмүллэн киирдилэр.

 

 

ДЛЯ ДЕТЕЙ:

Руфов Семен Титович (1927-2016). Чыычаахтарбар : хоһооннор, поэма, тылбаастар : оскуолаҕа киириэн иннинээҕи, кыра уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар / Семен Руфов ;

Хомуурунньукка саха норуодунай суруйааччыта Семен Руфов араас кэмҥэ суруйбут хоһоонноро, тылбаастара киирдилэр. Кини таайтарыылаах, дириҥ ис санаалаах, сатирическай хоһоонноругар хас да көлүөнэ махталлаах ааҕааччыта улааппыта. Тыл маастара оҕолорго анаан суруйбут айымньылара кэнчээри ыччаты иитиигэ, үөрэтиигэ сүҥкэн суолталаахтар, үйэлэргэ сүппэт үтүө аналлаахтар.
Оскуолаҕа киириэн иннинээҕи, кыра уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар ананар.

 

Тарасенко С.В. . Бөрө : оскуола саастаах оҕолорго аналлаах баллада. Волк : баллада для детей школьного возраста : 6+ / Светлана Тарасенко ; художник Л. Е. Ермолаева-Алексеева. — Дьокуускай : Кэскил, 2021. — 29, [2]., 29 с. встреч. паг. : цв. ил. ; 20 см.

Иринцеева Е.С. -Огдо. Дьиибэ Лаабы : [ 2Д анимациялаах кинигэ] / Огдо ; худуоһунньук Е. Ю. Неустроев ; кинигэ 20- анимациятын Н. М. Мочкин оҥордо. — Дьокуускай [Айар], 2023. — 7, [1] с. : ил. ; 22 см.

Сир дьиктитин Сир анныгар, ууга булуохха сөп дуо? Онно баар харамайдар өйдөрө киһиэхэ маарынныыра буолаарай? Уу анныгар олох баар үһүө? Итинник ыйытык киһини, оҕону буолбакка, оннооҕор учуонайдары долгутар. Оттон биһигини иһит эрэ, кырачаан!
Арай биирдэ, Тымныы оройугар баар Лабыҥкыр эбэккэ дириҥ далай уутун хаар-муус баттаан, дөйө тоҥмут кэмигэр, быыкаа сып-сылаас уу онно хаалбыт түгэҕэр иһийбит-чуумпурбут балыктары кытта олорбута үһү көрдөөх-нардаах Лаабычаан. Кини бу уу иччитэ, хас эмэ үйэ тухары тыыннаах Лабыҥкыр кырдьаҕас хос сиэнэ…
Остуоруйа салгыытын, былырыын-быйыл Лаабы мүччүргэннээх сырыыларын манна аах, анаар, чугастык доҕордос!

 

Чехордуна Е.П.  (канд. пед. наук; 1945). Олоҥхо эйгэтэ : алын уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар : [6+] / Е. Чехордуна, Е. Иванова ; худуоһунньуктар: Ю. Пестряков, С. Старостина. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 70, [1]с. : ил. ; 20 см.

Кинигэҕэ олоҥхо муҥура биллибэт киэҥ эйгэтиттэн тылы туттуу туһунан сурулунна. Киһи уйулҕатын араас хамсааһынын бэлиэтиир өйдөбүллэри олоҥхо тылынан арыйан көрдөрүү, сиэрдээх хамсаныыны ойуунан дьүһүйүү оҕолор олоҥхону үөрэтэллэригэр көмөлөөх буолуо.

Никифорова М.Г.  (редактор- методист). Саха уран дьарыга / Марина Никифорова, Сардана Жукова, Ирина Каратаева ; Саргылана Константинова тылбааһа ; худуоһунньуктар: Анастасия Крюкова, Александр Баишев. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 24 с. : цв. ил. ; 22 см. — (Билиичээн).

Ойуулуур-дьүһүннүүр ускуустуба, иис-уус — өбүгэлэрбитин утумнаан кэлбит үгэспит. Билиэн-көрүөн баҕалаах оҕо бу кинигэттэн маһы ыллатар, хаамтарар дьоҕурдаах уустарбыт сөбүлээн туттар мастара ханныгын, саха норуота туоһу тоҕо ытыктыырын, тоҕо таҥас-сап харысхал бэлиэлэрдээх буоларын, оһуор-мандар суолталарын уонна да атын элбэҕи билиэҕэ.

МатаннановН.П. . Успуорт көрүҥнэрэ : оҕо энциклопедията / Николай, Альбина Матаннановтар ; Александра Артемьева литературнай чочуйуута ; Марина Никифорова хоһоонноро ; худуоһунньук Полина Прудкова. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 36 с. : цв. ил. ; 22 см. — 3000 экз.

Аан дойдуга успуорт араас көрүҥэ элбэх. Бу оҕолорго аналлаах элбэх уруһуйдаах энциклопедияны дьиэ кэргэнинэн бары сөбүлээн ааҕыаххыт диэн эрэнэбит. Манна Саха сиригэр киэҥник тарҕаммыт успуорт 24 көрүҥүн туһунан кэрэхсэбиллээхтик кэпсэнэр. Кырачаан успуорду таптааччылар Саха сирин норуоттарын спортивнай оонньуулара, «Манчаары оонньуулара», «Дыгын оонньуулара», «Азия оҕолоро» норуоттар икки ардыларынааҕы успуорт оонньуулара курдук киэҥник биһирэнэр, далааһыннаахтык ыытыллар күрэхтэһиилэр тустарынан билиэхтэрэ. Маны таһынан кырачааннар кинигэттэн видеороликтаах эти-сиини чэбдигирдэр хамсаныылары көрөн оҥоруохтарын сөп.
Саха сиригэр физкультурнай хамсааһын 100 сылыгар ананар.

Сүрү күүһүрдүү : кут-сүр өйдөбүллэрин иҥэрии, оҕо этин-сиинин чэбдигирдии : иитээччигэ көмө босуобуйа / Г. Н. Дьячковская, О. И. Михалева, А. А. Шарина, Н. Е. Федорова. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 27, [2] с. : ил. ; 26 см. — (Сахауһуйаана).

Босуобуйаҕа оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолорго чөл олох өйдөбүлүн иҥэриигэ — сүрү күүһүрдүүгэ аналлаах дьарыктар киирдилэр. Сарсыардааҥҥы гимнастика дьарыктара үөрэх дьылыгар уонна сахалыы халандаарга сөп түбэһиннэрэн толкуйданнылар. Хас биирдии эрчиллии ханнык ыйга түбэһэриттэн тутулуктаах, уратылаах.
Оҕо уһуйааныгар физическэй култуура инструктордарыгар, педагогтарга уонна төрөппүттэргэ туһуланар, ону таһынан үрдүк, орто анал үөрэх устудьуоннарыгар.

 

 Өс хоһоонноро : ойуу тылдьыт / хомуйан оҥордо А. И. Артемьева ; худуоһунньук Алина Егорова. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 36 с. : ил. ; 20 см. ISBN 978-5-7696-6932-3 (в пер.) : 250 р. — 3000 экз.

Тылдьыкка сахалыы 99 өс хоһоонун суолтата, нууччалыы тылбааһа киирдэ. Ааҕааччы интэриэһин тардарга анаан өс хоһоонноро көрүдьүөс ойууларынан көрдөрүлүннүлэр.

Оонньуохха-көрүлүөххэ / хомуйан оҥордулар: А. А. Неустроева, С. Е. Николаев, С. А. Попова [уо.д.а.] ; оонньуулары видеоҕа уһулла А. В. Барбасытова ; [бырайыак салайааччыта А. С. Тимофеева]. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 30, [2] с. : ил. ; 22 см.

Хомуурунньукка көрдөөх, хамсаныылаах, спорт көрүҥэ буолбут, остуолга оонньонор төрүт оонньуулар уонна иитээччилэр бэйэлэрэ айбыт оонньуулара түмүллэн киирдилэр. Хас биирдии оонньуу ис хоһоонун видео нөҥүө «Меморис» сыһыарыыны хачайдаан көрүөххэ сөп. Оонньуулар иитэр-үөрэтэр өрүттэрэ оҕону төрүт өйдөбүллэргэ, сиэргэ-майгыга уһуйуохтара, этин-сиинин, булугас өйүн, айар дьоҕурун, алтыһар сатабылын сайыннарыахтара. Кинигэ төрөппүттэргэ, оҕолорун кытта бииргэ оонньооннор, иллэҥ кэми көхтөөхтүк атаарарга, дьиэ кэргэҥҥэ истиҥ эйгэни тэрийэргэ күүс-көмө буолуоҕа, оттон иитээччилэргэ, учууталларга араас дьарыктары, күрэхтэһиилэри тэрийэн ыыталларыгар туһалыаҕа.

Михайлов В.Е. -Алып Чагаан. Чабырҕахтар : чуопчаара чаҥый, чугдаара чоргуй : [алын уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар : 6+] / Алып Чаҕаан. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 123, [2] с. ; 17 см.

Кинигэҕэ киирбит саха олоҕор-дьаһаҕар сыһыаннаах чабырҕахтар оҕо чабырҕах нөҥүө сомоҕо домохтору, харыс тыллары, дьүһүннээһиннэри, түүрдүү тыллары о.д.а. билэригэр тирэх буолуохтара. Оҕо толкуйдуур дьоҕурун сайыннарарыгар, тылын саппааһын байытарыгар, өйүн эрчийэригэр, төрөөбүт тылыгар интэриэһин көбүтэригэр, тылын имитэригэр көмөлөһүөхтэрэ.
Кинигэ алын уонна орто кылаас үөрэнээччилэригэр ананар.

Алексеев С.П.  (писатель; 1922-2008). Арассыыйа улуу уолаттара : дьоруойдарга үйэлэргэ албан аат!!! : кыра уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар / Сергей Алексеев ; П. И. Филиппов тылбааһа ; худуоһунньук Андрей Григорьев. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 94, [2] с. : цв. ил. ; 24 см.

Бу кинигэ төрөөбүт дойдутун устуоруйатын ытыктыыр уонна таптыыр ааҕааччыларга ананар.Билигин, элбэх көлүөнэ дьон олорон ааспытын кэннэ, Пётр Пиэрибэйи тоҕо ахтабытый? Фельдмаршал Суворов тугунан албан аатырбытай? Кутузов аатын дьон-сэргэ тоҕо кэпсээнигэр, номоҕор үйэтитэн илдьэ сылдьарый?

Биһиги дойдубут улуу. Элбэх ыарахаттары көрсүбүт устуоруйалаах. Кини ааспыт суола эмиэ улуу. Былыргы дьыллар мындааларыгар буолбут Аҕа дойдубут уонна норуоппут туһунан кэпсээннэри ааҕыҥ.

 

Представляем вашему вниманию обзор новых краеведческих книг, поступивших в Хара-Алданскую сельскую библиотеку!

Федотова, Мария Прокопьевна. Таптал күүһэ : роман : икки чаастаах / Мария Федотова-Нулгынэт. — Дьокуускай : Айар, 2023. — 21 см.

Ааптар айымньытын иккис чааһыгар мүччүргэннээх олоҕун туһунан салгыы умсугутуулаахтык сэһэргиир. Ааҕааччы эбээн норуотун күнү айхаллыыр Нөргүнэк диэн сүрүн бырааһынньыгын, араас дьикти күрэхтэһиилэрин кытта билсиэҕэ, кутталлаах сундуук кистэлэҥин арыйыаҕа. Романы Нулгынэт өбүгэлэрин олоҕу хоһуйар, айылҕаҕа сүгүрүйэр, саргыны саҕар тойуктара, ырыалара киэргэтэллэр.

Аргунова Н.П. Логлоҕор. Һок? Һэптиэ! : чулуу кылгас кэпсээннэр : (аныгы саха дьахтарын санаалара) / Надежда Логлоҕор. — Дьокуускай : Айар, 2023

Чулуу кылгас кэпсээннэр… Ханнык баҕарар литэрэтиирэҕэ итинник көстүү баар. Биһиэхэ эмиэ оннук, айымньы ураты көстүүтэ: элбэх тыла суох көҥөс иэйиини тоҕу тэбиир кэриэтэ бэрт кылгастык суруллубут дьүһүйүү, санатыы, аахсыы, тобуллуу, толкуй, сэрэйии, ахтыы, сэрэтии сэдэх кыымнара кылам гыннылар, кинигэҕэ тиһилиннилэр.

Скрябин В.В. -Идэлги. Хааннаах сонор : сэһэн / Василий Скрябин — Идэлги. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Бу дьиҥ чахчыларга олоҕурбут сэһэҥҥэ 1930 с. буолбут иэдээннээх быһылаан кэпсэнэр. Бүтүн Саха сирин үрдүнэн аатырбыт-сураҕырбыт Боссоойкону тутаары, эйэлээх нэһилиэнньэни кытары кыргыбыт чекистэр баһылыктаах этэрээт ыар дьайыытын ааптар көрбүт дьон кэпсээннэринэн, туох баарынан тириэрдэр. Айымньы обществоны баайга-дьадаҥыга, үрүҥҥэ-кыһылга хайытыы, утарыта туруортааһын хайдах курдук ыарахан содуллааҕын, киһиэхэ аһыныгаһа суох буолууну, хараҥа имэҥи уһугуннарарын уонна биирдиилээн даҕаны хорсун, чиэһинэй дьон-норуот туһугар элбэҕи оҥоруохтарын, дурда-хахха буолуохтарын сөбүн туһунан санааҕа аҕалар.

  Харлампьев, Н.П. — Тама Буо. Хоппуруон чулку : кэпсээн, хоһоон хомуурунньуга /Н. Харлампьев — Дьокуускай : Дани-Алмас, 2018. — 76 с.

Ааптар маннайгы кинигэтигэр төрөөбут дойдутун, дьиэ кэргэнин, сиэннэрин, үлэ-хамнас туьунан хомоҕой хоһоонноро, олоххо буолбут түгэннэртэн ылыллыбыт кэрэхсэбиллээх кэпсээннэрэ киирдилэр.

 Ирина Елизарова. Ураты / хомуйан оҥордо Г. В. Нельбисова. — Дьокуускай : Айар, 2023.

90-с сылларга кимиэхэ да майгыннаабат ураты куолас Саха сирин дьонун-сэргэтин сүрэҕин туппута. Хас түннүк аайыттан кутуллар нарын куолаһы истэн киһи эрэ барыта саныахтан кэрэ сэбэрэлээх Кыыс куону хараҕар ойуулаан көрөрө. Оттон кини — ураты этэ. Бары өттүнэн. Ураты талаан, ураты олох, ураты дьылҕа. Ааҕааччы бу кинигэни ылан хас да көлүөнэ үҥэр таҥарата буолбут Ирина Елизарованы кытта чугастык билсэн, кини ис дууһатын кистэлэҥнэрин арыйан соһуйуон да, уйадыйыан да сөп.

Стручков В.П.  Сахалыы ыраастык саҥарыах : кылгас тылдьыт / Дуулаҕа Дьуһаал, Христина Павлова. — 2-с таһаарыы. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Күннэтэ кэпсэтэр, бодоруһар тылбыт-өспүт ханнык турукка тиийэн, хайдах туттуллан, этиллэн, дьылҕаланан эрэрий? Бу тылдьыкка үгүстүк туттуллар 1500 кэриҥэ киирии тыл сааһыланан, төрүт тылбытынан солбуллан, аттарыллан таҥылынна. Тылдьыты кэпсэтэр, сэһэргэһэр эйгэни түөлбэлиир дьон, чуолаан көрдөрөр-иһитиннэрэр тэрилтэлэр үлэһиттэрэ, ону сэргэ үөрэнээччилэр, уһуйааннар, култуура үлэтин тэрийээччилэр, суруналыыстар, салайааччылар туһаныахтарын сөп.

Данилов Р.Л. -Ородьумаан. Суох, эн кэпсиэ! : бассаап бестселлерэ / Ородьумаан. — Дьокуускай : Айар, 2023

Бассаапка Ородьумаан диэн аатынан киэҥник биллибит, киэһэ-сарсыарда кэпсээни сэргээччилэри элбэх сыл тылын сүмэтинэн түмпүт, иһирэхтик иитиэхтээбит, Родион Лазаревич Данилов саҥа айымньыларын тиһэн, аны кинигэ нөҥүө ааҕааччытыныын сэһэргэһэр. Күннээҕи олоххо буолар, киһи күүппэтэх өттүттэн дьылҕаны ыпсарар да, ыһар да түгэннэр, номоххо ахтыллар умнулла быһыытыйбыт чахчылар, ол быыһыгар айылҕа көстүбэт күүһэ, кими эрэ хатаҕалыыр кыаҕа кырдьыктаахтык кэпсэнэр. Оннук, оллоонноон олорон, түөлбэтин тылынан тартаран ону-маны сэһэргэһэр Ородьумааны болҕой, олохтоохтук аах. Кэмсиниэҥ суоҕа.

П. Е. Самсонов-Бүөтүр Хара. Таптал баар! : кэпсээннэр /. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Дьоҕус кинигэҕэ киирбит айымньылар бары итэҕэли, көстүбэт күүһү, чараас эйгэни кытта ыкса ситимнээхтэр. Эдэр дьон олоҕо сиэри уому кэһииттэн алдьанарын, айылҕа киһини куттуур сөҕүмэр күүһүн, аньыы-хара тиһэҕэр тиийэн иэстэбиллээх буоларын туһунан кэпсээннэр ааҕааччыны толкуйдаталлар, тулалыыр эйгэҕэ, төрүт үгэскэ харыстабыллаах сыһыаннаах буо ларга уһуйаллар. Кэпсээннэр тэтимнэрэ  болҕомтону тутар, ойуулана турары бу баардыы көрдөрөр.

Наумов Д.Ф.. Ааспыт үйэ оҕолоро, аныгы үйэ оҕонньотторо : [кэпсээннэр] / Миитэрэй Наумов ; [худуоһунньук А. Е. Евстафьев]. — Дьокуускай : Дани-Алмас, 2023.

В сборник вошли рассказы о сельских жителях, животных, написанные автором в разные годы.

Наумов Д.Ф.. 30 кэпсээн / Миитэрэй Наумов ; [аан тылы суруйда Афанасий Гуринов-Арчылан]. — Дьокуускай : П. А. Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай литература музейа, 2023.

ДЛЯ ДЕТЕЙ:

Шарина, В.И.  Алыптаах хомус : [остуоруйа] / Василена Шарина, Марфа Шарина ; худуоһунньук Надежда Лопсонова. — Дьокуускай [Айар], 2023.

Хорсун санаалаах нарын кыыс Кустукчаана саха дьонун, сирин-дойдутун быыһыыр санааттан ыраах мүчччүргэннээх  айаҥҥа турунар… Кини туох дьиктини көрсөрүн, хайдах тургутуулары ааһаарын, уонна үтүө санаатын күүһүнэн тугу ситиһэрин, кырачаан ааҕааччыбыт, бу кинигэттэн билиэҕиҥ. Кустукчааналыын тэҥҥэ дьикти алыптаах хомуһу кытта билсиэҥ, оонньуу үөрэниэҥ. Кинигэ таһыгар qr-куодунан Василена Шарина килиибэ, иһигэр  хомуска маҥнайгы видео-уруоктар киирдилэр.

Сосин К.И. . Эһээ оҕотобун : [хоһооннор : уһуйаан уонна кыра саастаах оскуола оҕолоругар] / Константин Сосин ; [Мария Игнатьева ойуулара]. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Кинигэҕэ тыа ыалын сайыҥҥы түбүгэ уонна эһэлээх эбэ сиэн оҕолоругар уйаҕас сыһыаннара иһирэхтик кэпсэнэр.

Андросов Г.Г.. Боотур буолуом : уолаттарга хоһооннор / Г. Г. Андросов-Хабырыыс Ондороос ; [Николай Мочкин ойуулара]. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Саҥа кэм суруйааччытын алын кылаас оҕолоругар аналлаах хоһоонноругар саха оҕото тыа сирин кытта ситимин өбүгэ төрүт өйдөбүллэригэр уонна аныгы олох дьүһүлгэнигэр олоҕуран хоһуйар.

Винокурова Т.Е. -Сабыйа. Оотой-тоотой оҕолорго : хоһооннор : төрөппүт оҕотугар ааҕарыгар / Татьяна Винокурова-Сабыйа ; Алина Егорова ойуулара. — Дьокуускай : Айар,2023.

Кырачаан оҕо күннээҕи олоҕор туттар малларын: таптыыр оонньуурдарын, аһыыр иһитин-хомуоһун, ону тэҥэ сөбүлүүр астарын уонна сэп-сэбиргэл туһунан тэттик кээмэйдээх хоһооннор.

Доллонов В.С.  (1959). Рассказы о Якутии : взгляни в будущее через историю! / Владислав Доллонов ; художник Алина Егорова. — Якутск : Айар, 2023.

Книга увлекает юных читателей во времена, которые остались позади: от времён Омогоя Бая до недавнего прошлого. Рассказы об истории родного края расширяют кругозор, позволяя погрузиться в историю и открывая горизонты будущего.

Готовцев С.П.. Ирбэт тоҥ кистэлэҥнэрэ ; [А. Григорьев, Е. Спиридонова, А. Захаров ойуулара, С. Готовцев, С. Никифоров, К. Попова хаартыскалара]. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Ирбэт тоҥ хайдах үөскээбитэй? Тоҥ сир төһө халыҥнааҕый? Элбэх этээстээх таас дьиэлэр «атахтаахтар» дуо? Асфальга бөлкөйдөр тоҕо тахсалларый?
Билиэн-көрүөн баҕалаах Тургун уолчаанныын силиэстийэ ыытан ирбэт тоҥ кистэлэҥнэрин арыйарга бэлэмҥит?

Михалева Н. -Сайа. Улуу Тымныы оҕуһа. Кыһыммыт арай кэлбэтин?! : үһүйээн-остуоруйа / Эбээ Сайа ; Алина Егорова ойуулара. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Аан дойдуга саха эрэ омук уус-уран айымньытыгар «Дьыл Оҕуһа», «Тымныы Оҕуһа» диэн ураты дьүһүлгэн баар. Тымныы Оҕуһа Хотугу Муустаах байҕалтан тахсан кыыдааннаах кыһыны Саха сиригэр аҕалар. Дьон-сэргэ кини муостара биир-биир булгу барар күннэрин анаан-минээн бэлиэтиир, күүтүүлээх сылыйыы саҕаланан барар билгэтинэн ааҕар. Аар айылҕа үйэлэргэ олохтообут сиэрэ кэһиллиэ дуо? Өбүгэ номоҕо аныгы кэмниин силлиспит үһүйээнин ааҕыҥ.

Николай Якутскай. Булчуттар үгэстэрэ : номохтор, кэпсээннэр : [орто уонна улахан кылаас оҕолоругар] / Николай Якутскай ; Александр Баишев ойуулара. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Харахха көстөн кэлэрдии итэҕэтиилээхтик суруллубут номох кэпсээннэртэн уол оҕо айылҕалыын алтыһа, булт үгэстэрин, албастарын иҥэринэ, айылҕа күүһүгэр итэҕэйэ, суруллубатах сокуон диэн тугун өйдүү үөрэниэҕэ. Уустук суолталаах тыллар быһаарыылара суругунан уонна ойуунан бэриллэр. Хомуурунньук саха норуодунай суруйааччыта Николай Якутскай төрөөбүтэ 115 сылыгар ананар.

 

 

Представляем вашему вниманию обзор новых краеведческих книг, поступивших в Хара-Алданскую сельскую библиотеку!

Егоров, Виталий Михайлович (полковник). Раскрыть свое убийство : повесть, основанная на реальных событиях / Виталий Егоров. — Якутск : Издатель Н. Э. Игнатьева, 2023.

В городе происходит череда ужасных убийств. Оперативный сотрудник уголовного розыска Каприн приступает к расследованию, но быстро понимает, что перед ним стоит почти неразрешимая задача. Он страдает от бессильной злобы, его мучают угрызения совести, он испытывает чувство вины перед родными жертв преступников, но внезапно свалившаяся любовь помогает оперативнику установить, кто есть кто.

 Илэ барбыттар : дьиҥ олохтон дьулаан түбэлтэлэр : [16+] ; хомуйан оҥордо Елена Уран ; худуоһунньук Надежда Лопсонова. — Дьокуускай : Айар, 2022.

Хараҥа хостон ыҥырар сибиэн сипсиэрэ, амырыын сыттаах күлүк киһи, өлүү аргыстаах хара бэкир… Кинигэҕэ киирбит түбэлтэлэр — илэ барбыттары көрбүт дьон кэпсээннэрэ — киһи куйахатын күүрдэллэр, этин сааһын арыйаллар.

Кулан хаан (1968). Чиҥ туруктаах оҕону иитии / Кулан хаан ; хомуйан оҥордо У. А. Семенова ; бырайыак салайааччыта А. С. Тимофеева. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Кинигэҕэ үрүҥ ойуун, алгысчыт, бөлүһүөк Кулан хаан оҕону иитиигэ мындыр көрүүлэрин үллэстэр. Кини дириҥ ис хоһоонноох сүбэлэрэ күүстээх санаалаах, чөл куттаах-сүрдээх оҕону иитэн-улаатыннаран таһаарарга төһүү күүс буолуохтара.

Бурнашов, Александр Валерьевич (1968). Быыһы аргыый сэгэттэххэ… / Александр Бурнашов ; Е. С. Иринцеева-Огдо уус-уран суруйуута. — Якутск : Айар, 2024.

Хаһан эрэ тыйаатыр эйгэтин кылабачыгас халыҥ быыһа, бэйэтин көрөөччүтүгэр быыкаатык да буоллар сэгэччи арыллан, бу сыллар усталарыгар тугу иҥэринэн, кими  кистээн турбутуттан кыратык өлүүлээн бэрсиэхтээх, билиһиннэриэхтээх диэн санааттан, бу кэпсээбит тылтан дэгэтэн, уустаан суруйуу көрүҥэ саҕаланна…

Ежегодник Саха театра = Саха театра сылтан сыл / Министерство культуры и духовного развития РС(Я), Саха академический театр им. П. А. Ойунского, Национальный архив РС(Я) ; ответственный редактор А. Н. Жирков. — Якутск : Бичик, 2012-.

В издание включены материалы о деятельности Саха академического театра им. П. А. Ойунского в театральных сезонах 2014-2017 гг., освещены основные этапы становления и развития театра в российском и международном театральном пространстве, а также вошли сведения о жизни и творчестве артистов-юбиляров

Данилов Софрон Петрович (1922-1993). Сүрэх тэбэрин тухары : роман / Софрон Данилов. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Саха литературатын маҥнайгы социальнай-психологическай романа бастаан тахсыаҕыттан күн бүгүнүгэр диэри суолтатын сүтэрбэт уонна ааҕааччы болҕомтотун тардар. Бу бэйэтин кэмигэр олус үрдүктүк сыаналаммыт роман, саха литературатын Арассыыйа таһымыгар таһаарбыт, сайдар суолун тэлбит айымньы, классика диэн ааттаныан ааттанар.

Аскаров, Алибек Асылбаевич (1951). Сарбыллыбыт таптал : муммут дьылҕалаах көлүөнэ : сэһэн, кэпсээннэр / Алибек Аскаров ; [нууччалыыттан тылбаастаата В. Н. Луковцев- Дьурустаан]. — Дьокуускай : Айар, 2024

Сэһэҥҥэ олоххо бэйэтин суолун көрдөнөр эдэр киһи көрсөр араас түгэнэ илэ чахчы, эмиэ да күлүүлээх гына ойууланар. Тыа көнө уола куоракка албыҥҥа, сэрэхтээх быһыыга-майгыга түбэһитэлиир. Үүнэр сааһын, аармыйаҕа соһумар түбэлтэлэрэ кэрэхсэбиллээхтэр. «Мин кимминий, тоҕо табыллыбаппыный?» диэн ис мучумаана, ыарахаттарга бэриммэт дьулуура, эрэлэ ааҕар киһи дууһатын таарыйар, долгутар. Уруулуу тыллаах ааптар сэргэх кэпсээннэригэр дьон сыһыана, доҕордоһуу, таптал эгэлгэлэрэ дьүһүйүллэр.

ДЛЯ ДЕТЕЙ:

 Наша родина — Россия : [плакаты] / составители: Н. Г. Черкашина, И. В. Кондаков, М. А. Самсонов. — Якутск : Айар, 2023.

В комплект входят 24 демонстрационных плаката. Предназначен для формирования условий по овладению учащимися основ гражданской идентичности личности, воспитания чувств сопричастности и гордости за свою Родину, народ и историю, необходимых для становления личности гражданина своего Отечества.
Может использоваться для оформления тематического уголка, при подготовке и проведении мероприятия по гражданско-патриотическому воспитанию детей, изучении истории и патриотической символики Российской Федерации и Республики Саха (Якутия).

Саха остуоруйалара — Якутские сказки / Суорун Омоллоон ;  составител : А.Н. Иванова,  М.В. Мигалкина,  М.Г. Макеева, ; перевод с якутского на русский  А.А. Борисовой, И. Деремова ; худож. Нь.Е. Ябловская. — Якутск : Айар, 2023 с.

Аптаах-алыптаах остуоруйа дойдутугар айанныаҕыҥ эрэ! Бастыҥ көтөр Хаххан доҕотторун тоҕо албыннаата? Саһыллаах Эһэ тоҕо кыр өстөөх буолбуттарый? Дьолу түстүүр көмүс чороон Чурумчукуга тугу бэлэхтээтэ? Онтон да атын дьиктилэри бу чаҕылхай ойуулаах кинигэттэн билиэхпит.
Кинигэҕэ саха норуодунай суруйааччыта Суорун Омоллоон норуот уус-уран айымньытыгар олоҕуран суруйбут остуоруйалара киирдилэр.

 Олоҥхонон оҕону уһуйуу : иитээччигэ, учууталга, төрөппүккэ көмө босуобуйа / хомуйан оҥордо С. Ф. Степанова. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Оҕолору олоҥхо нөҥүө төрөөбүт тылга, төрүт култуураҕа, сиэргэ-майгыга уһуйар, олоҥхоттон быһа тардыыны сыанаҕа туруорарга аналлаах бэлэм
сценарийдар таҥыллан киирдилэр. Иитээччилэр уонна учууталлар, куруһуок, устуудьуйа салайааччылара кылаас таһынааҕы дьарыктары тэрийэллэригэр, оҕолору кытта айымньылаахтык үлэлииллэригэр, уһуйаан, оскуола иһинэн
театральнай студиялар тэриллэллэригэр, эбии үөрэхтээһин оскуолаларын
айымньылаах үлэлэригэр туһалаах буолуоҕа.

 Мифы и легенды Севера = Хоту дойду үһүйээннэрэ уонна номохторо : [для детей среднего школьного возраста] / руководитель проекта А. С. Тимофеева ; составитель Т. В. Илларионова ; перевод на якутский язык А. М. Захарова ; художник Р. К. Маркова ; рецензент А. Н. Данилова. — Якутск : Айар, 2023.

С древних времен бесконечные просторы Севера скрывали много тайн и загадок. Ведь царство снега и льда люди всегда старались обходить стороной. Лишь единицы осмелились вступить и обосноваться на этой суровой земле. Горстки этих смельчаков не раз сталкивались с разного рода чудом в бескрайнем снежном мире. С тех пор зародилось много мифов и легенд, которые стали подспорьем в создании этой книги. В сборнике представлены образцы устного народного творчества шестнадцати народностей Севера, таких как якуты, долганы, ительмены, кереки, кеты, коряки, манси, ненцы, саамы, селькупы, ханты, чукчи, эвенки, эвены, эскимосы, юкагиры, на русском и якутском языках.
Читатель, скорей перелистни страницу — соверши увлекательное путешествие в фантастический и загадочный край Арктики.

Ушинский, Константин Дмитриевич (1824 — 1870). Оҕолорго остуоруйалар, кэпсээннэр / К. Д. Ушинскай ; хомуйан оҥордо Т. И. Федорова ; В. Луковцев-Дьурустаан тылбааһа ; Е. Савченкова ойуулара ; остуоруйалары, кэпсээннэри аахта Саха тыйаатырын артыыһа Айсен Лугинов. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Улуу нуучча норуотун учуутала Константин Дмитриевич Ушинскай оҕолорго элбэх остуоруйаны, кэпсээни айан хаалларбыта. Ол курдук, кини остуоруйалара кыра ааҕааччыны сөхтөрөллөр, толкуйдаталлар, оттон кэпсээннэрэ — оҕону киһи тылын истэргэ, бэрээдэккэ, үтүөҕэ-кэрэҕэ дьулуһарга үөрэтэллэр. Бу ааҕар кинигэҕэ талыллан киирбит хас биирдии айымньы бэйэтэ туспа суолталаах, дириҥ ис хоһоонноох. Ону тылбаасчыт судургу, өйдөнүмтүө тыла, худуоһунньук дьэрэкээн ойуулара кырачаан ааҕааччыга бэркэ арыйаллар, тиэрдэллэр.

 Дьоруой уолаттарбыт : оҕо саастара уонна хорсун быһыылара / О. Е. Васильева-Күн Чаҕылайа, М. П. Ноговицына, М. Н. Егорова, Г. И. Иванова-Айтыына Уран ; Д. Н. Макеев, В. И. Гоголев-Уйулҕан литературнай чочуйуулара ; Исай Васильев, Андрей Григорьев ойуулара. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Книга, повествующая о Героях России Александре Колесове, Алексее Неустроеве, Филиппе Евсееве, Дмитрии Егорове. Из книги, написанной художественным языком, юные читатели узнают, как озорные мальчишки, бегавшие когда-то с игрушечными автоматами, стали мужественными защитниками Отечества и героями настоящего времени

Курилов, Николай Николаевич (1949). Предания бескрайней тундры : рассказы / Николай Курилов. — Якутск : Айар, 2024.

Много загадочных историй, красивых легенд и житейских премудростей хранит бескрайняя тундра… Здесь каждое явление природы воспринимается по-своему, каждое животное имеет свое назначение и особую роль, которая неразрывно связана с жизнью и бытом северных людей. Послушай дыхание тундры, погрузившись в чтение этой замечательной книги.

 

Тумат, Сэмэн (1944). Муора арыытыгар олох : [кэпсээн : орто уонна улахан кылаас оҕолоругар] / Сэмэн Тумат. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Эһиги хаһан эмэ хотугу муора арыытыгар сылдьыбыккыт дуо? Арктика ураты кыылларын — мууска олорсон иһэр үрүҥ эһэлэри, хаарга ыраахтан харааран көстөр түлүөннэри, оҕомсох уонна уйан дууһалаах моржалары — илэ хараххытынан көрбүккүт? Ыттарынан көлүллүбүт сыыдам сыарҕаҕа олорсон Сэмэнчик уолу кытта дьикти дойдуга айанныах!

 

 Оскуола иннинээҕи саастаах оҕолорго хрестоматия : иитээччигэ көмө босуобуйа ; хомуйан оҥордулар: Л. В. Аргунова, С. М. Захарова, О. И. Михалева. — Дьокуускай : Айар, 2023.

 

Представляем вашему вниманию обзор новых краеведческих книг, поступивших в Хара-Алданскую сельскую библиотеку!

Таптыыбын төрөөбүт дойдубун… : [хоһооннор : хомуурунньук] / хомуйан оҥордо К. Б. Ксенофонтова ; Александр Баишев ойуулара. — Дьокуускай : Айар, 2023

Хомуурунньукка төрөөбүт дойду туһунан ис хоһоонноох Өрөгөй ырыатыттан саҕалаан билиҥҥи кэм суруйааччыларын хоһоонноро талыллан киирдилэр. Бу хоһооннорго төрөөбүт төрүт буорбутуттан олох киэҥ аартыга саҕаланара кэрэтик хоһуллар.

 Гунилгэн хоктолин : литературный сборник / составитель М. П. Дьяконова ; ответственный редактор Н. Я. Булатова. — Якутск : Айар, 2023.

Сборник «Гунилгэн хоктолӣн» включает произведения победителей Первого литературного конкурса, посвященного 70-летию известного ученого, эвенкийской писательницы Галины Варламовой-Кэптукэ. Читатель познакомится с литературными произведениями различных жанров — стихов, рассказов, авторских сказок на эвенкийском языке. Эти произведения написаны как известными, так и начинающими авторами. Они проживают в Красноярском крае, Иркутской области, на Амуре и в Якутии. Данный сборник будет вкладом в эвенкийскую литературу. Сборник предназначен для всех, кому интересна литература коренных малочисленных народов Севера, а также для широкого круга читателей.

 

Рожин В.А.. Уот сүрэх : хоһооннор / Василий Рожин ; хомуйан оҥордо Гаврил Андросов ; бэчээккэ бэлэмнэстилэр: Рустам Каженкин, Евгения Рожина ; [аан тылы суруйда Наталья Харлампьева]. — Дьокуускай : Айар, 2023

Анал байыаннай дьайыыга баҕа өттүнэн баран сырдык тыынын толук уурбут хорсун буойун, «Эр санаа» уордьанынан уонна «Хорсунун иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыт Дьааҥы улууһуттан төрүттээх поэт, Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун иһинэн Эдэр литератордар сүбэлэрин чилиэнэ Василий Рожин бу сахалыы хоһооннорун бастакы хомуурунньуга. Эдэр поэт олох, таптал, дьон сыһыанын туһунан бөлүһүөктүү уонна лирикэлии хоһоонноругар эр киһи хоодуот санаата уонна поэт нарын айылгыта алтыһаллар.

 

Филатова Е.А. -Сыгыйык. Хомурахха хоммут хоһооннор / Сыгыйык. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Ааптар номоҕон хоһоонноругар Ийэ дойдутугар, төрөөбүт сиригэр-уотугар тапталын хоһуйар, бу олоххо киһи буолан үөскээбит аналын ырыҥалыыр. Бэйиэт чочуллубут тыла-өһө, сааһыламмыт санаалара ааҕааччыны умсугуталлар, кэрэҕэ, сыр­дыкка угуйаллар.

 

Сиванков М.С.  К слову о чести… : сборник рассказов / Михаил Сиванков. — Якутск : Айар, 2023.

Мужчина один день верхом на коне, а другой — под конем. Его всегда испытывает жизнь на крепость… А как он пройдет эти испытания — известно одной судьбе. В своих произведениях автор вскрывает глубинные  социальные проблемы современного общества. Его герои узнаваемы и близки, потому что взяты из реальной жизни. Им присущи острое чувство справедливости, неравнодушие, честь, мужская ответственность не только за свою семью, но и за страну. Воистину, мир может погубить именно равнодушие, если переведутся на свете такие люди, которые встречаются на страницах этой книги.

Максимов Н.И. Тыйаатыр. Дьиҥ кырдьыгынан : ахтыылар, ыстатыйалар, уочаркалар / Н. И. Максимов ; хомуйан оҥордо М. А. Данилова. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Театр уһун кэмнээх историятын быыһын сэгэтэн суруллубут ыстатыйалар хас биирдиилэрэ киһи санаатын өрүкүтэр күүстээхтэр. Кэпсэнэр түгэннэр санааҕын кынаттыыллар. Артыыстар ардыгар курус дьылҕалара сүрэххин долгутар. Киһи дьылҕатыгар кэм-кэрдии, эргимтэ дьайыыта үгүһү толкуйдатар. Бар дьон туһугар олоруу бастыҥ холобура буолбут аарыма артыыстарбыт айан-тутан ааспыт олохторо, искусство аартыгын тэлэн биэрбит суоллара барыта Н.И. Максимов кинигэтигэр үйэтитиллибит. Хайдах баарынан.  Күүстээх айымньылар, айылҕалаах артыыстар, айар-тутар дьон дьылҕата, турууласпыт туруулаһыыта барыта дьиҥ кырдьыгынан.

Москвитин С.В. Я в тылу не останусь : о герое СВО Василии Данилове : документальная повесть / Сергей Москвитин. — Якутск : Айар, 2023.

Герой этой книги Василий Данилов – участник специальной военной операции, героически погибший в ноябре 2022 года во время боев на территории ДНР. С первых дней СВО он проявлял храбрость при выполнении боевых заданий и заботу о товарищах. Являясь одним из младших командиров, шел во главе группы. Хабаровчане называли его «наш якутский брат», солдаты – легендой. По признанию сослуживцев, он стал для них олицетворением отваги, стойкости и мужества всего якутского народа и в целом России. В память о всех героях-якутянах, вставших на защиту Родины…

Якутяне в боях за освобождение земли Новгородской, 1941-1944 гг. : [документы, статьи] / Национальный архив Республики Саха (Якутия) ; составитель А. А. Калашников. — Якутск : Айар, 2023.

В книге на основе архивных документов повествуется об освобождении Новгорода в????ожесточенных боях в январе 1944г. и о героическом участии в этой операции воинов-якутян. Восстановлены многие имена якутских солдат, отдавших жизнь
за Родину. Книга — дань памяти нашим героям, патриотический урок нынешнему поколению. Предназначено всем, кто интересуется историей страны и народа, а также широкому кругу читателей.

Захарова А.Е.. Олоҥхо: төрүт нэһилиэстибэ үөрэҕэ «Ытык Бичик» / А. Е. Захарова, А. А. Ермолаев ; эппиэттиир эрэдээктэр Е. И. Избекова ; [киирии тылы суруйда А. Е. Захарова] ; «Олоҥхо тыйаатыра» автономнай тэрилтэ, Научнай- методическай үлэҕэ уонна тас сибээскэ олоҥхо киинэ, П. П. Романов аатынан Дьокуускайдааҕы ойуулуур-дьүһүннүүр колледж. — Дьокуускай : Айар, 2023

 

 Сүдү киһи Багдарыын Сүлбэ : [ыстатыйалар, ахтыылар] / хомуйан оҥордо Л. В. Иванова. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Кинигэҕэ саха омук тумус туттар киһитэ М.С. Иванов-Багдарыын Сүлбэ норуотун туһугар үлэлээбит үлэтин, хорсун олоҕун, дьонун-сэргэтин туһунан сонун суруйуулар, олук тыллара, араас кэмҥэ суруйбут ыстатыйалара, алтыспыт дьонун ахтыылара түмүллэн киирдилэр. Кинигэ ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананар.

 

 Василий Босяк: Кэриэспин ыһар кырыһым : ахтыылар, ыстатыйалар, айымньылар / хомуйан оҥордо, [аан тылы суруйда] У. В. Заболоцкая. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Кинигэҕэ биллиилээх бэйиэт, «Эркээйи» бырагыраамаҕа үлэлэспит, төрүт оскуолалары саҥардан сайыннарыы Кэнсиэпсийэтин олоххо биир бастакынан киллэрсибит улахан учуутал мөккүөрдээх олоҕун, тургутуулаах айар үлэтин туһунан кэпсэнэр. Киэҥ көрүүлээх, бары өттүнэн дэгиттэр суруйааччы, педагог санаатын аһаҕастык эппит түгэннэрэ ааҕааччыны кэрэхсэтиэ, умсугутуо. Василий Босяк прозаик быһыытынан биллибэтэҕэ, ол эрээри кинигэҕэ киирбит айымньылара кини бу хайысхаҕа дьоҕурдааҕын көрдөрөллөр.

 

Мигалкина Е.И. Сарсыҥҥыга сурук : хоһооннор / Елизавета Мигалкина ; худуоһунньуктар: Николай Чоччасов, Люция Слепцова, Валерий Саввинов ; [киирии тыл ааптара Наталья Харлампьева]. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Алтан Сарын. Тоҕус этиҥ тойуга : хоһооннор, кэпсээннэр, драма, ыстатыйалар / Алтан Сарын ; хомуйан оҥорооччу В. Н. Протодьяконов ; хос таһаарыын бэчээккэ бэлэмнээтэ Л. А. Баишева-Федорова. — Дьокуускай : Айар, 2023

Алтан Сарын — саха маҥнайгы интэлигиэнсийэтин бэрэстэбиитэлэ, төрөөбүт тылбыт сайдар суолларыгар ураты көрүүлээх бастакы тыл үөрэхтээхтэриттэн биир дэстэрэ. Кини бар дьонугар анаабыт кылгас эрээри, чаҕылхай олоҕо сырдатыллар. Былатыан Ойуунускай бэлиэтээбитинии, «тыл күүһүн, тыл илбиһин толору туппут» суруйааччы талыллыбыт кэпсээннэрэ, хоһоонноро, драмата аныгы ааҕааччы болҕомтотун тардыахтара эрэбил. Хомуурунньукка кини уустук дьылҕатын туһунан ахтыылар, архыып матырыйааллара; тылга сыһыаннаах дириҥ ис хоһоонноох ыстатыйалара уонна бу хорутуулаах үлэлэргэ П.А. Ойуунускай, П.В. Ксенофонтов, А.А. Иванов-Күндэ сыһыаннара киирдилэр.

Николаев И.И. Судьуйа аараан аартыктара : ахтыылар, ыстатыйалар / И. И. Николаев ; хомуйан оҥордо Н. П. Егорова-Намылы. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Кинигэ ааптар дьылҕатын, олоҕун-дьаһаҕын, үлэтин-хамнаһын нөҥүө биһиги тыйыс дойдубут, норуоппут үгэстэрин, ураты өрүттэрин ырылхайдык көрдөрөр, дьалхааннаах кэмнэр устуоруйаларын ары­йан билиһиннэрэр

Николаев М.Е. Избранные труды : в 6 томах / М. Е. Николаев ; составитель В. Б. Игнатьева. — Якутск : Айар, 2023

Серьезная значимость науки и инноваций в устойчивом развитии России, созидательный потенциал науки и образования для будущего республики и страны неоднократно становились предметом обсуждения власти, парламентариев, общественности по инициативе первого Президента Республики Саха (Якутия) Михаила Ефимовича Николаева. Государство объективно не может оставаться в стороне от развития системы образования, науки и здравоохранения, если оно всерьез заботится о своей дальнейшей судьбе. Первым Президентом создан прочный фундамент экономического процветания республики через приоритет науки и образования, нацеленный на главный ресурс успеха — высококвалифицированные кадры.
Размышления, политическое видение М.Е. Николаева по государственной поддержке становления и развития науки и широкого внедрения инноваций как стратегического ресурса успешной экономики вошли во многие его выступления и статьи, которые в данном сборнике предложены широкому кругу читателей.

Борисов Ю.П.  Баһырҕастаах аттаах Баабый Баатыр : олоҥхо : оҕо аймах, ыччат олонхото / Юрий Борисов ; Кыыма Жиркова ойуулара ; [аан тылы Г. С. Попова- Санаайа суруйда]. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Юрий Борисов олоҥхото билиҥҥи ааҕааччыга, чуолаан оскуола оҕолоругар, ыччакка ордук тиийимтиэ, өйдөнүмтүө тыллаах-өстөөх. Ыччат дьон олоҥхо дириҥ эйгэтигэр киирэригэр тирэх буолар айымньы быһыытынан сыаналанар. Ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананар.

Лугинов Н.А. Самородки преисподней : повесть-притча / Николай Лугинов ; перевод с якутского В. Крупина ; [предисловие Игоря Шумейко]. — Сангар : Дабаан, 2022.

 

Лугинов Н.А. Ожулуун-хотун : повесть / Николай Лугинов ; перевод с якутского Петра Краснова ; [предисловие Владимира Бондаренко и Николая Коняева]. — Сангар : Дабаан, 2022.

 

Егоров В.М. Нелюдь : [повесть] / Виталий Егоров. — Якутск : [б. и.], 2021.

Почему так долго вел свой кровавый счет серийный убийца? Неужели его изворотливый ум и криминальный талант позволяли ему избегать сурового наказания, или же это недоработки и преступное попустительство правоохранителей, не сумевших и не захотевших разгадать страшную тайну маленького городка? Несмотря на противодействие своих нечистоплотных коллег, двое честных оперативников берутся за расследование злодеяний неуловимого преступника, но проходят годы, прежде чем восторжествует справедливость.

Комиссарова В.И. — Күлүмүрэ. Дьүөрэл иэйиилэр : [тылбаастар] / Валентина Комиссарова-Күлүмүрэ. — Дьокуускай : «Якутия» медиа-холдинг, 2021.

 

Харлампьева Н.И.. Якутская стрела : стихи / Наталья Харлампьева.-  Якутск : Алта, 2022.

В книгу вошли стихи разных лет, как стихи, написанные в юности еще нетвердым пером, так и стихи последних лет. Поэтому книга получилась несколько мозаичной, переводы осуществлялись в разные годы, разными переводчиками.  Всем им автор безмерна благодарна.
Наталья Харлаипьева отмечает: «Если честно, есть у меня некая тревога, схожая с той, когда подросшие дети уходят из родительского дома, в новую жизнь. Надеюсь. Мои стихи, переведенные моими друзьями с добрым сердцем и вдохновением встретят таких же доброжелательных читателей»

Театр. Якутия. Ленинград : [статьи, повесть] / составители: Е. Н. Степанов, А. П. Аржакова, С. В. Алексеева, С. Н. Старостина. — Якутск : Айар, 2023.

Книга посвящена 34 якутским студентам Ленинградского театрального института им. А.Н. Островского, оказавшимся в северной столице в самое трагическое ее время – годы блокады.

Алексеев Э.А. Символы и внеземные архитектурные пространства / Эрнст Алексеев. — Якутск : Айар, 2023.

Символы. Они сопровождают человечество с самого его зарождения и во все времена им уделялось особое внимание. И сегодня символы являются нам всюду, неся в себе сакральный, порой судьбоносный смысл. Какое еще занятие, как не разгадывание глубинных символов, может быть столь увлекательным и захватывающим, какой бы областью науки мы не интересовались? Бессознательное ли это явление или проявление высшей степени развития? В этой увлекательной книге читатель найдет множество самых неожиданных символов в их необычной интерпретации.

 

Николаев Н.С. Саха сирин историятын сорох мөккүөрдээх боппуруостара (1921-1923 сс.) : ыстатыйалар : Саха сиригэр 1921-1923 сс. гражданскай сэрии тумуктэммитэ 100 сылыгар, Г. П. уонна К. Г. Башариннар сырдык кэриэстэригэр ананар / Н. С. Николаев. — Дьокуускай : Айар, 2023.

В книгу вошли материалы, разъясняющие позиции историков нашей республики и Новосибирска и их противостояние в 1960-1980 гг. по дискуссионным и слабоизученным проблемам истории Якутии в первые годы советской власти. С раскрытием концепций противоположных сторон освещены общественно-экономический строй и социальные отношения в начале XX в., «левацкая» политика партийно-советского руководства в 1921-1922 гг., гражданская война 1921-1923 гг., роль «триумвирата» в ее развязывании перегиба, а также вклад представителей русского народа в получении Якутией статуса автономной республики в 1922 г.

Ермолаева С.Р. Тыалырар салгыннаах олоҕум : хоһооннор / Сахаайа Ермолаева ; хомуйан оҥордулар, [киирии тылы суруйдулар]: И. В. Мигалкин, О. А. Фролова- Янцен. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Ааптар ааспыт уонна билиҥҥи кэмнэр көстүүлэрин тэҥнээн көрөн сыаналыыр хоһоонноро киирдилэр. Сүрүн миэстэни төрөөбүт тылга умсугутар, ийэҕэ-аҕаҕа сүгүрүйэр лириката ылар.

Андреева М.Р. Тыллыы : хоһооннор / Мария Андреева. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Эдэр ааптар дьоҕус хоһоонноругар олоҕу ди­риҥник анаарыыта, таайыллыбат таабы­рыны – тапталы хоһуйуута, аар айылҕа көстүү­лэрин тыын­нааҕымсытан дьүһүйүүтэ, олох бүппэт мөк­күөрүгэр хоруйдары көрдөөһүнэ хомоҕой ты­лынан сонуннук ойууланар.

Очирова А.В. Тыл үрдүк суолтата : хоһооннор / Александра Очирова ; Д. Н. Федоров-Оһуохай Уолун тылбааьа. — Дьокуускай : Айар, 2023.

 

Овчарова Е.С Верную ноту взять : сборник стихотворений / Елена Овчарова. — Якутск : Айар, 2023.

Поэзию автора отличает абсолютный слух к музыке слова, звука, ритму. В своих стихах она с удивительной тонкостью передает все глубинные, тончайшие грани чувств. Лирический герой неразрывно связан с природой, откликается в ней, гармонично живет в любой погоде, находя в каждом дне неожиданные образы и символы.

Александр Гаврилович Габышев / составители: С. С. Габышев, Е. П. Антонов, Н. С. Степанова, А. А. Калашников ; редакционная коллегия: Е. П. Антонов, П. В. Румянцев, Д. Н. Скобелева.  Якутск : Айар, 2023

В книге представлены архивные документы, статьи и воспоминания о видном государственном и политическом деятеле Якутии, одном из организаторов масштабных экономических, социальных и культурных преобразований Якутской АССР в 1930-е годы, внесшем неоценимый вклад в развитие государственности республики, секретаре Якутского обкома ВКП(б), Председателе Президиума ЯЦИК, члене ЦИК СССР, депутате Верховного Совета СССР Александре Гавриловиче Габышеве (1899—1942 гг.). Издание предназначено для широкого круга читателей.

Лугинов Н.А. Судьба правителя : роман / Николай Лугинов ; [предисловие В. Н. Ганичева ; послесловие Канга Дуксу]. — Дьокуускай : Алта, 2023.

 

ДЛЯ ДЕТЕЙ:

    Белова С.Д. Көһө һылдьар дьиэ = Дом, который путешествует / Софья Белова ; перевод Анастасии Теребихиной ; ответственный редактор О. В. Полунина ; послесловие Сергея Сизоненко. — Якутск : Айар, 2023.

Север — это такое интересное место, полное всяких чудес, неожиданностей, опасностей и приключений, где дома ездят, где простая веревка может спасти от пурги, и где очень умные олени и собаки — первые помощники человека. Вот и долганского мальчика — второклассника Серёжу, который отправляется на целую неделю в тундру к дедушке, ждут удивительные приключения, необыкновенные открытия и настоящие, взрослые испытания…

 

Татаринов А.М. -Удьурҕай. Сахалыы оонньуурдар : [хоһооннор] / Алексей Татаринов-Удьурҕай ; [А. Постников ойуулара]. — Дьокуускай : Айар, 2023.

Эбэлэрбит, эһэлэрбит туох оонньуурдаах этилэрий? Бу ыйытыкка кырачаан ааҕааччыларбытыгар Алексей Татаринов-Удьурҕай «Сахалыы оонньуурдар» кинигэтэ хоруйдуо. Саха оонньуурдарын туһунан көрдөөх хоһооннор оҕо билиитин хаҥатыахтара, төрүт култуураҕа сыһыарарга төһүү күүс буолуохтара.

Курилова Л.Д. Волшебные сны : легенды о древних душах — нунни : [для детей среднего и старшего школьного возраста] / Ладина Курилова ; художник- иллюстратор Евдокия Романова. — Якутск : Айар, 2023

В сказочном мире юкагирской писательницы читатель вместе с главными героями отправится в таинственный мир духов и шаманов древнего северного народа. Перед отважными юными героями приоткроется завеса знаний про древнее верование нунни — переселение души и бессмертие хорош их людей. В этом им помогаю т волшебные силы, духи природы, хранители и весёлые амулеты, которые оберегаю т их от тёмных сил. В вихре событий ребята начинают понимать значение добра и зла, отражения плохих и хорош их поступков в их последую щей жизни.

Каратаев В.О. Оҕо тулаайах : олоҥхо : орто саастаах оскуола оҕолоругар / Василий Каратаев ; В. О. Каратаев тылыттан суруйда уонна хомуйан оҥордо П. Н. Дмитриев ; Мария Попова ойуута ; [киирии тылы суруйда У. М. Флегонтова]. — Дьокуускай : Айар, 2023.

В книге представлен текст олонхо «Сирота», записанный со слов олонхосута из Вилюйского улуса Василия Осиповича Каратаева. Издание адресовано детям среднего возраста.

 

Чып кистэлэҥинэн... Нельбисова Г.В.Чып кистэлэҥинэн… : сэһэн / Г. В. Нельбисова.- Дьокуускай : Айар, 2024.

Төрүүр дьиэҕэ биир күн бэбээрэ түспүт уоллаах кыыстарын ийэлэрэ сылаас түөстэригэр ыга кууспуттара, биһиктэригэр нөрүйэн, оҕолорун инники дьылҕатын түстүүр, алгыыр тыллары аргыый сипсийбиттэрэ… Бу уоллаах кыыс сэрэйбэтэх сэрэбиэйдэрэ, түһээбэтэх төлкөлөрө хайдах салаллыаҕай? Чып кистэлэҥ арыллыа дуо… Ол барыта дьиэ кэргэҥҥэ сыһыан, сиэр-майгы, таптал, уйулҕа нарын кылларын таарыйан көрдөрүллэр.

Куорсунтан кынат анньан : [хоһооннор,кэпсээннэр] / хомуйан оҥордо Г. В. Аммосова. -Дьокуускай : Айар, 2024.

Кинигэҕэ аныгы кэм сытыы боппуруостарын таарыйар уран, хомоҕой суруйуулар, үлэҕэ, учууталга анаммыт истиҥ-иһирэх тыллаах хоһооннор киирдилэр.

Марков С.С. Дьылҕа, тыйыскын даҕаны. Олоххо иккистээн төннүү эндирдээх суола : [сэһэннэр] / С. С.Марков. — Дьокуускай : Айар, 2024.

«Чокуур» диэн сэһэҥҥэ эйэлээх сэбиэскэй кэмҥэ эдэркээн уол туора киһи дьалаҕайыттан ыар түбэлтэҕэ түбэһэн, өлөр өлүү айаҕыттан кыл түгэнэ быыһанар, ол эрээри чэгиэн бэйэтэ соҕотохто киһи аҥаара буолан хаалар. Чокуур таптал эрэ күүһүнэн өсөһөн туран, эриллэн-мускуллан, барытын тулуйан, кыһалҕалары, буомнары кыайан, дьоһуннаах олоххо иккистээн төннүбүтүн туһунан элбэххэ үөрэтэр айымньы ааҕааччыны сэҥээрдиэ.

«Дьылҕа, тыйыскын даҕаны…» сэһэҥҥэ Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии ыар сыллара ойууланар. Бу кэмҥэ күрүө йэхтэр баар буола сылдьыбыттара. Хара тыаҕа хорҕойо сылдьан, холкуос сүөһүтүн, сылгытын уоран сииллэрэ, лааппылары халыыллара, киһи сырдык тыыныгар турбут да түбэлтэлэрэ тахсыталыыра. Бу аат-суол барар улахан сааттаах дьыала этэ. Оттон арай ол күрүө йэхтэр ортолоругар … эн күҥҥэ көрбүт соҕотох оҕоҥ баар буоллун?! Ааптар Степан Марков сэһэнигэр икки уот икки ардыгар соһуччу түбэспит төрөппүттэр барахсаттар, биир сайылык дьоно, хайдах курдук санаа ытылҕаныгар сылдьалларын, кинилэр уйулҕаларын аһаҕастык ойуулаабыта ааҕааччыны долгутуо.

Макеев Д.Н. Оҕом аҕалаах буоллаҕына... : сэһэннэр / Данил Макеев ; Д. Н. Мухин уруһуйа. — Дьокуускай :Айар, 2024.

Дьылҕа ыар охсуутун тулуйар, кытаанах-тыйыс тургутуутун уйар, олоххо талаһар күүс туохханый? Бу ыйытыыга хоруйу талааннаах суруйааччы Данил Макеев саҥа кинигэтигэр киирбит «Оҕом аҕалаах буоллаҕына…», «Оҥоһуу» айымньыларыттан булуоҥ. Сэһэннэргэ сүрүн дьоруойдар — эдэр дьон Бааскалаах Ньургуйаана уонна аар кырдьаҕас Өлөксөй Баһылайабыс мөккүөрдээх, уустук, сахакиһитэ санаан да көрбөтөх соһуччу түгэннэрдээх, ыар оҥоһуулаах дьылҕаларын суола ааҕааччыны толкуйдатар, уйадытар, үөрэтэр, сэрэтэр дириҥ ис хоһоонноохтук уус-ураннык ойууланар.

Өлбөт үөстэниэҕиҥ

Колосов И.С. Өлбөт үөстэниэҕиҥ : историческай роман / Илья Колосов ; С. Н. Афанасьев ойуута. — Дьокуускай : Бичик, 2019

Кинигэҕэ ааспыт үйэ саҥатыгар дойду үрдүнэн олох-дьаһах укулаата, уопсастыбаннай тутул уларыйар, кыһылга-үрүҥҥэ хайдан атааннаһыы, былааһы былдьаһыы иэдээннээх кэмнэрэ киэҥник хабыллан көрдөрүллэр. Роман үһүс чааһыгар киинтэн ыраах Саха сиригэр саа-сэп тутан утарыта турсуу 1922–1923 сс. сытыырхайбыт быһыыта-майгыта, төрүөттэрэ ойууланар. Номоххо киирбит Киллэм, Төхтүр, Никольскай кыргыһыылара, Каландаришвили этэрээтигэр тоһуур түгэннэрэ уус-уран айымньыга аан маҥнай сиһилии арыллан ааҕааччы болҕомтотун тардыахтара.

 Саллаат аҕата : Запорожие уонна Харьков хайысхатынан инники кирбиигэ : сэһэн / Валерий Николаевич Попов, Терентьев Гаврил Егорович-Лям, Игнатьев Алексей Алексеевич, Пахомов Александр Ильич сэһэргииллэриттэн Уйбаан Александров суруйуута. — Дьокуускай : СМИК-Мастер, 2024
Булт мүччүргэннээх түгэннэрэ Федоров З.В. Булт мүччүргэннээх түгэннэрэ : кэпсээннэр / Захар Федоров. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Унньуктаах уһун кыһын бүтэн, саас барахсан салаллан кэллэҕинэ, саха дьонугар олус кэтэһиилээх кэм — сааскы кус кэмэ үүнэр, онно бараары тэринии сүпсүлгэнэ, куска буолар араас көрүдьүөс, умсулҕаннаах түгэннэр, күһүҥҥү тайахха бултааһын, хотугу дойду өрүстэринэн мүччүргэннээх устуу, хара тыа адьырҕаларыгар түбэһии… Бу курдук булка буолар араас түбэлтэлэр, умнуллубат түгэннэр бу кэпсээннэр хомуурунньуктарыгар олус кэрэхсэбиллээхтик ойууланаллар.

Аарыма Амбросьев А.К. -Сайылык Уола.  Аарыма : повесть, рассказ / Александр Амбросьев-Сайылык Уола ;  — Якутск : Айар, 2024.

Ырдьыгыныыр икки, ыйылыыр икки ардынан саҥа таһаара-таһаара бөкүнүһэр кырачаан бөрөлөрү инники олохторугар туох-ханнык моһоллор, хабараан хапсыһыылар күүтэллэрий? Бары үйэлэрин моҥоон, күн анныгар үөскээбит ытык аналларын толорон барыахтара дуо? Сатабыллаах булчут илиититтэн дуу, өстөөх бөрө аһыытыттан дуу, хагдаҥ эһэ баппаҕайыттан дуу тыыннара быстар ыйаахтаах буолаайаллар?

Кинигэҕэ хара тыа ардай аһыылаахтарыттан бастыҥнара — Аарыма бөрө тыыннаах буолар, утум салгыыр иһин айылҕалыын, дьоннуун, аар тайҕа араас кылларыныын охсуһуута, бу орто дойдуга ыйыллан кэлбит аналын-ыйааҕын толорор иһин туруулаһыыта ойууланар.

Иванова Г.Н. . Күнүү содула / Галина Иванова-Айтыына. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Олох түһүүлээх-тахсыылаах суола – уһун айан, хас биирдии киһи ол алгыстаах аартык айанньыта. Олоҕуҥ суола суон сурахтаах буолара дуу, хараҥаҕа барбах эрэ ыйдаҥардар ыллык буолара дуу – тус бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах. Кинигэҕэ киһи сирдээҕи олоххо аналын, Дьылҕа хаан тургутуутун – киһи соһуччу көрсөр кыһалҕаларын, очурга оҕустарыытын, тапталга бэриниитин уонна таҥнарыытын туһунан кэпсээннэр ааҕааччы сэҥээриитин ылыахтара. Кинигэ ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананар.

Дьиктилээх сылгы Платонов Н.А. Дьиктилээх сылгы : [кэпсээннэр, уочаркалар] / Николай Платонов ; хомуйан оҥордо Р. Н. Платонов. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Олоххо туох суоҕай?.. Ааттаах аты куота айанныыр быһыйдар, күннээх-түүнү эргитэн тохтообокко туойар улуу ырыаһыттар, күлүмэх күүстээхтэр, муҥурун булларбатах дьиктилээх сылгы — эмиэ да көрүдьүөс, эмиэ да киһи соһуйар, сүөргүлүүр, куттанар-тууйуллар, сөҕөр-махтайар даҕаны түгэннэрэ үгүс буоллахтара эбээт.

Таптал сүдү күүһэ Уһук, Уйбаан. Таптал сүдү күүһэ : [дьоҕус сэһэннэр] / Уһук Уйбаан. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Бу хомуурунньукка киһи аймах өрө тутар, сүгүрүйэр, олох укулаата буолар сүрүн иэйии — таптал туһунан дьоҕус сэһэннэр түмүллэн киирдилэр. Суруйааччы дьиҥнээх ыраас таптал, хаһан да умнуллубакка, киһи олоҕун устата сүрэххэ кичэллик кистэнэ сылдьарын туһунан итэҕэтиилээхтик сэһэргиир. Ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананар.

Ийэ сүрэҕэ Егоров И.И. Ийэ сүрэҕэ : драматическай поэма / Иван Егоров- Сүгэһэрдээх. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Сэрии толоонугар охтубут биэс ини-бии Малгиннар күн күбэй ийэлэрэ Ф.Н. Малгина-Хобороос барахсан буойун уолаттарыныын инники кэккэҕэ мэлдьитин бииргэ баара, кинилэр ыарахан түгэннэригэр иһирэх тылынан, сүрэҕин сылааһынан көмө-тирэх буолара. Олох уонна сэрии… Бу модун уонна уодаһыннаах мөккүөрдэр Хобороос сүрэҕин ортотунан ааһаллара, ыар аһыытын барытын күүстээх санаатынан уйан, кыайыыны көрсөн, саҥа дьиэтигэр сиэннэринэн дьоллонор. Ааптар маны сэргэ «Дьүөгэлиилэр» диэн аныгы олох көстүүтүн көрдөрөр оонньууга хайалара сатабыллаах саһыл саҕалаах буоларын таайтарардыы табатык ойуулуур.

Биэрэ Дабыыдап. Сарбыллыбыт талаан

Умсуура. Биэрэ Дабыыдап. Сарбыллыбыт талаан : айар үлэтин чинчийии / Умсуура ; Арассыыйа Бэдэрээссийэтин үрдүк үөрэх уонна билим министиэристибэтэ, М. К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи бэдэрээлинэй үнүбэрситиэт, АБ Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттар тылларын уонна култууратын үнүстүүтэ, Саха тылын истилиистикэтин уонна нууччалыы-сахалыы тылбаас хаапыдырата. — Дьокуускай : Айар, 2024

Кинигэҕэ Саха сиригэр үөрэҕи-сайдыыны олохтуурга сыратын-сылбатын биэрэн үлэлээбит бастакы оҕо поэтессата, бастакы «Букубаары» суруйбут ааптар Вера Давыдова олоҕо, айар үлэтэ сырдатыллар. Суруйааччы аатын тилиннэрии, айымньыларын үөрэтии, кини оҕоҕо аналлаах айымньыларын нууччалыы тылбаастарын ырытыы суруйааччыларга, иитээччилэргэ, төрөппүттэргэ туһалаах билиини биэриэҕэ.

Лиэнэҕэ нуучча кэлиэн иннинээҕи саха олоҕо

Боло Сэһэн. Лиэнэҕэ нуучча кэлиэн иннинээҕи саха олоҕо : урукку Дьокуускай уокурук сахаларын былыргыттан кэпсээннэринэн / Сэһэн Боло ; худуоһунньук Д. Д.Мухин ; [аан тылы суруйдулар: С. И. Боякова, Г. В. Попов]. — 3-с таһаарыы. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Саха омук төрдө буолбут улуу өбүгэлэрбит туох санааттан, ханнык чымаан күүскэ үтүрүйтэрэн бу ураты тыйыс айылҕалаах дойдуну булан олохсуйбуттара, хайдах-туох дьаһанан, тэринэн олорбуттара, улуу уустар — улуустар кимтэн хаан тамайан, сыдьаан тардан тэнийбиттэрэ, ким кимниин күөнтэспитэ, кыргыспыта — бар дьон уоһуттан түспэккэ кэрэ кэпсээн буолан күн бүгүҥҥэ диэри тиийэн кэллэ. Ол кэпсээннэртэн саамай сүөгэйэ-сүмэтэ түмүллүбүт кинигэ — сахалар төһө дириҥ силистээх-мутуктаах, туох оҥоһуулаах-ыйаах таах омукпутун, түгэх өбүгэлэрбит былыт саппыт былыргы сылларыгар туох-ханнык олохтоох-дьаһахтаах эбиттэрин билиэхтэрин баҕалаахтарга дьоһун бэлэх.

Нарком Платон Ойунский

Николаев В.П. Нарком Платон Ойунский : статьи / Валериан Николаев. — Якутск : Айар, 2024.

Издание посвящено одной из малоизвестных страниц многогранной деятельности выдающегося государственного, общественного деятеля, писателя П.А. Ойунского — работы наркомом просвещения, здравоохранения и социального обеспечения Якутской АССР (06.01.1928—04.03.1929). Документы и фотографии, представленные в книге, дополняют и обогащают содержание издания. Адресовано широкому кругу читателей.

ДЛЯ ДЕТЕЙ:

Дьол манна баар

Кондратьев А.А. -Иилиҥкэй. Дьол манна баар : оҥой-соҥой көрбүт оҕолорго туһалаах хоһооннор / А. А. Кондратьев-Иилиҥкэй ; Калининская Дайаана ойуулара. — Дьокуускай : Айар, 2024.

Күннээҕи түбүк, олох-дьаһах туһунан тэттик хоһооннор оҕоҕо төрөөбүт тылынан саҥарарыгар, тылын сайыннарарыгар, төрүт үгэстэрин билэригэр үөрэтэллэр.

Сахалыы мультиктар [Электронный ресурс]: мультпликационные фильмы по мотивам якутских народных сказок / Роберт Лабидас, Светлана Ствцева, Алексей Татаринов и др. — Электрон. дан. — Якутск: Costa production? [2012].

 

Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин= Старушка Бэйбэрикэн с пятью коровами: [оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолорго остуоруйа] / Дария Никитична Татаринова уруһуйа. — Дьокуускай: [CUOSTA Production]: «Чуораанчык» сурунаал редакцията: Компания «Дани-Алмас» /, 2019.